Dünyaca ünlü kalemler 2022'den ne beklediklerini yazdı

Gazete Oksijen, dünyaca ünlü kalemlerden oluşan Project Syndicate yazar kadrosunun önümüzdeki 12 ay için siyasete, ekonomiye ve para politikalarına dair öngörülerinin yer aldığı yazıya yer verdi. Soruşturmaya yanıt veren isimlerin birer paragrafa sığdırdıkları yanıtları şöyle:

İSTİKRARSIZLIK KRİZİ KAPIDA

DARON ACEMOĞLU – MIT İktisat Profesörü; (James A. Robinson ile birlikte) Ulusların Düşüşü ve Dar Koridor: Devletler, Toplumlar ve Özgürlüğün Geleceği kitaplarının yazarı.

2022 yılına iyimser bakmak zor. İklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik kurumsal vaatlere ve medya ilgisine karşın COP26 konferansı başarısızlıkla sonuçlandı. 2022’de sera gazı emisyonlarının azalmadığını, daha radikal müdahalelerin gerektiğini göreceğiz. Korkarım iklim politikaları halihazırda kırılma noktasında bulunan ABD-Çin ilişkilerini de ciddi ölçüde kötüye götürecek. Buna Çin’deki baskının yoğunlaşması ve Tayvan gerilimi de eklenince, uzun bir istikrarsızlık krizine gidecek temeller atılmış görünüyor.

ABD VE RUSYA KIRMIZI ÇİZGİLERİ TEST EDECEK

NINA L. KHRUSHCHEVA – New School Uluslararası İlişkiler Profesörü ve son olarak (Jeffrey Tayler ile birlikte) In Putin’s Footsteps: Searching for the Soul of an Empire Across Russia’s Eleven Time Zones kitabının yazarı.

Rusya ve ABD son aylarda bolca gündeme getirdikleri “kırmızı çizgileri” test edecek. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov kısa süre önce Ukrayna konusunda Rusya’nın Amerikan askeri üsleriyle sarıldığından yakındı ve 60 yıl önce Nikita Kruşçev’in John F. Kennedy’yi NATO’nun askeri genişlemesine karşı uyarırken kullandığı “karşılık veririz” sözcüklerini kullandı. O günlerden birkaç ay sonra Küba Füze Krizi yaşanmıştı. Umarım Rusya ve Batı 2022’de benzer bir durumun ortaya çıkmasını önleyebilir.

ATLANTİK’İN İKİ YAKASINDAKİ SİYASİ FELÇ

YANIS VAROUFAKIS – Yunanistan eski Maliye Bakanı; MeRA25 partisi kurucusu ve Atina Üniversitesi İktisat Profesörü.

Önümüzdeki yıl 1970’lerdekine benzer stagflasyon söylemlerinin ne kadar abartılı olduğunu kanıtlayacak. Çin Merkez Bankası’nın dijital yuan denemesi FED ve Avrupa Merkez Bankası’nın içini ürpertmeye devam etse de, bu kurumlar kendi dijital dolar ve eurosunu çıkaramayacak kadar utangaç bir liderlik sergiliyor. Neden? Çünkü Wall Street ve Frankfurt bankaları, merkez bankalarının her yurttaşa bir dijital cüzdan vermesi halinde ödemeler üzerindeki tekellerini kaybedecekleri korkusuyla (haklı olarak) ortalığı velveleye verecek. Bu arada 2022 yılında Atlantik’in iki yakasındaki siyasi felç hali derinleşecek. ABD’de Biden yönetimi kasımdaki ara seçimlerde Kongre’yi kaybetme korkusuyla hareket edemez halde. AB ise Almanya’da yeni hükümetin en elverişsiz ülkelerde yeni kemer sıkma politikası uygulanmasını talep etmesiyle daha da parçalanabilir.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER KRİZLE UĞRAŞACAK

KENNETH ROGOFF – IMF eski baş ekonomisti; Harvard Üniversitesi İktisat ve Kamu Politikaları Profesörü.

Merkez bankaları stagflasyondan çıkmakta zorlanacak. Çin’in büyümesi daha da yavaşlayacak. Gelişmekte olan piyasalar ise pandemi sonrası mali krizleri savuşturmakla uğraşacak.

COVİD-19 İLACI YAYGINLAŞABİLİR

ILONA SZABÓ – Igarapé Enstitüsü’nün Kurucu Ortağı ve Başkanı. Princeton Üniversitesi Brazil LAB’e bağlı bir akademisyen ve Dünya Ekonomik Forumu’nda genç küresel lider.

Önce kötü haberler: Küresel güçler arasında yükselen tansiyon, liberal demokrasileri aşındırmak için harcanan sürekli çaba, siber saldırılar, dijital destekli devlet gözetimi, derinleşen eşitsizlik ve daha sık ve şiddetli iklim şokları gibi birbirine bağlı sistemsel riskler büyümeye ve şiddetlenmeye devam edecek. Daha fazla alt ve orta gelirli ülke nihayet Covid-19 aşılarına ve antiviral ilaçlara erişebilecek.

FİNANS DÜNYASI OTOKRATİK REJİMLERİ SEVER

KATHARINA PISTOR – Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi Karşılaştırmalı Hukuk Profesörü ve The Code of Capital: How the Law Creates Wealth and Inequality kitabının yazarı.

Her şeyin devamını bekleyebiliriz: Daha fazla belirsizlik, daha büyük oynaklık, daha rastgele politika müdahaleleri. Geleceğin otokratları da bugünkülere eklenerek süregelen siyasi ve sosyal çatışmaları kendileri için avantaja çevirecek. Finans ve iş dünyası elbette onların safında yer alacak. Dünyanın ayakta kalan demokrasileri giderek daha büyük bir işlevsizlik ve düzensizlik içine girerken, otokratik rejimlerdeki kesinlik vaadi finans ve iş dünyasına cazip görünecek.

ABD-TÜRKİYE YAKINLAŞMASI MÜMKÜN

ŞLOMO BEN-AMİ – İsrail eski dışişleri bakanı ve Toledo Uluslararası Barış Merkezi Başkan Yardımcısı.

Başkan Şi Cinping’in yeniden seçilmesi halinde Çin’in demir yumrukla yönetilen otoriter sisteme doğru yönelimi tescillenmiş olacak. İhracat temelli büyümeden yurt içi tüketime geçişin yol açtığı yapısal sorunlar Güney Çin Denizi’ndeki agresif stratejisini tersine çevirmeyecektir. İran’ın nükleer programına dair müzakereler Orta Doğu’nun önümüzdeki yıllardaki jeopolitik durumu için belirleyici olacak. Olası bir nükleer anlaşma İsrail-İran restleşmesini yatıştıracak kadar kapsamlı olmayacaktır. ABD’nin Arap müttefiklerinin güvenini kaybetmesi İran, Türkiye ve Katar ile yakınlaşmaya dayalı yeni bir bölgesel stratejik yapıya ivme kazandırabilir.

TEKNOLOJİDE SÜRPRİZ BEKLEYİN

DIANE COYLE – Cambridge Üniversitesi’nde Kamu Politikası Profesörü Cogs and Monsters: What Economics Is and What It Should Be (Princeton University Press, 2021) kitabının yazarı.

Sürprizler ve şoklarla dolu bir yıl olacak. Sürprizler teknolojiden gelecek. Özellikle güvenli ve etkili Covid-19 aşılarının hızla geliştirilmesiyle birlikte geçerliliği yaygın biçimde kabul gören biyomedikal ve genetik çalışmaların gücüne dair daha fazla somut sonuç görmeyi umuyorum. Eklemeli imalat ve makine öğrenimi alanında da yeni atılımlar olabilir. Teknoloji şoklar da getirebilir ama asıl darbelerin siyasi ve jeopolitik sorunlardan doğması muhtemel.

AB’NİN GÜNDEMİ SAVUNMA

JAVIER SOLANA – Eski AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi, NATO Genel Sekreteri ve İspanya Dışişleri Bakanı; şu anda Global Ekonomi ve Jeopolitik Merkezi EsadeGeo’nun başkanı ve Brookings Institution’da kıdemli öğretim üyesidir.

Brüksel’de savunma ve güvenlik sorunları gündemin ana maddeleri olacak. AB Stratejik Pusula, NATO Stratejik Konsept ve Avrupa Birliği’nde Fransa’nın konsey başkanlığı ile birlikte, Avrupa’nın elinde savunma yeteneklerini artıracak temel adımları atmak için büyük bir fırsat var.

BİDEN KONGREYİ KAYBEDER

JOSEPH S. NYE, JR. – Harvard Üniversitesi John F. Kennedy Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı ve Amerikan Yüzyılı Bitti mi?, Yumuşak Güç, Amerikan Gücünün Paradoksu kitaplarının yazarı.

Önümüzdeki kasım ayında Kongre’nin her iki meclisi de yeniden Cumhuriyetçi Parti’ye geçecek. Birçokları bu sonucun Donald Trump’ın 2024’te geri dönmesine önayak olacağını iddia etse de bu ihtimal yakın görünmüyor.

İRAN İLE NÜKLEER ANLAŞMA HAYATİ

FAWAZ A. GERGES – London School of Economics and Political Science’ta uluslararası ilişkiler profesörü, Orta Doğu’nun Kontrolü için Yüz Yıl Savaşı: Sykes-Picot’tan Yüzyılın Anlaşması’na (Princeton University Press) kitabının yazarıdır.

2015 İran Nükleer Anlaşması’nı yeniden canlandırma görüşmelerinin ya başarılı ya başarısız olacağı bir yıla giriyoruz. Her iki ihtimalin de Orta Doğu için ciddi sonuçları olacak. Olası senaryolardan biri, İsrail’in İran nükleer tesislerine saldırı tehditlerini gerçeğe dönüştürüp daha geniş bir çatışmayı tetiklemesi ve ABD’yi yeniden bölgedeki bataklığın içine çekmesi olabilir.

NE DEDİLER?

JAYATI GHOSH – International Development Economics Associates Genel Sekreteri, Massachusetts Amherst Üniversitesi profesörü: Gelişmekte olan ülkelerde ucuz para çağı sona erecek. Gelişmiş ülke merkez bankalarının kendi para politikalarını sıkılaştırma planlarını durdurması ihtimali bile bu durumu değiştirmez.

BRIGITTE GRANVILLE – Londra Üniversitesi profesörü, What Ails France (McGill-Queen’s University Press) kitabının yazarı: Almanya’nın (sadece yeni hükümetten ibaret olmayan) siyasi gidişatına ve (ilkbaharda seçime gidecek olan) ağır borç altındaki Fransa’ya dikkat edin derim.

CONNIE HEDEGAARD – Avrupa İklim Eylemi Komiseri (2010-14) ve Danimarka Çevre Bakanı (2004-07) ve İklim ve Enerji Bakanı (2007-09): İklim riski değerlendirmesi finansal ve kurumsal sektörlerin çevresinden merkezine taşınacak ve “greenwashing” (yeşil enerjiye geçiş görünümlü göz boyama) zorlaşacak.

CARLOS LOPES – Cape Town Üniversitesi Nelson Mandela Kamu Yönetimi Okulu’nda profesör: Avrupa ülkeleri yeşil hidrojen üretimini artırma ve elektrikli araç kullanımı genişletmek için en iyi seçeneğin Afrika’da yattığını fark edecek. Afrika kıtasında deniz ve çölün bir arada bulunması yeşil hidrojen geliştirmeyi kolaylaştırırken, elektrikli araç imalatı da Afrika’nın büyük kobalt, lityum, platin ve boksit rezervlerine bağlı.

JIM O’NEILL – Goldman Sachs Asset Management‘ın eski başkanı ve İngiltere’nin eski hazine bakanı: Kronik iyimser olarak tanınsam da, kilit küresel ekonomik güçlerin bu kadar esaslı bir belirsizlik içinde olduğu başka bir dönem hatırlamıyorum. 2021 boyunca tüketici fiyatlarındaki genel artış makul derecede öngörülebilirdi; ancak kalıcı enflasyonun kapıda olduğu konusunda bilinemezci tavrımı koruyorum.

TOLULLAH ONI – Halk sağlığı doktoru, kentsel epidemiyolog, Cambridge Üniversitesi’nde kıdemli araştırma görevlisi:

Yılın başındaki Kış Olimpiyatları’nın Çin’de, kasım-aralık aylarındaki Dünya Kupası’nın ise Katar’da düzenlenmesiyle birlikte 2022’nin spor, jeopolitik ve iklim konularında fikir ayrılıklarıyla geçmesini bekliyoum. İki organizasyonu da boykot etme tehdidinde bulunan hükümetler var. Dünya çapında öyle büyük bir ikiyüzlülük izleyeceğiz ki seyirciler bunu bir madalya mücadelesi sanabilir.