Hakların Demokratik Partisi (HDP) Muş Milletvekili Gülüstan Kılıç Koçyiğit, İstanbul Milletvekili Erol Katırcıoğlu, Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Batman Milletvekili Necdet İpekyüz ile İzmir Milletvekili Serpil Kemalbay, yerel esnafı, zincir marketlere karşı korumak, haksız rekabeti önlemek için kanun teklifi verdi.
Meclis Başkanlığı’na sunulan ‘Zincir Marketler Kanun Teklifi’nin gerekçesinde zincir marketlerin zaten zor durumda olan esnafın ayakta kalma şansını da ortadan kaldırdığı ifade edildi. HDP’li 5 milletvekilinin imzasıyla verilen kanun teklifinin gerekçesinde şu noktalara dikkat çekildi:
ZİNCİR MARKETLERİN ‘PANDEMİ’ CİROSU
“Hükümetin Covid-19 pandemisine karşı aldığı tedbirler kapsamında, bir yılı aşkın süredir kepenkleri kapalı bekleyen esnafımız, evlerine ekmek götürememekte; iş yerlerinin kira, fatura ve borçlarını ödeyememekte, çalışanlarına maaş ödeyememektedir. Rekabet Kurumu’nun yayınladığı raporda yer alan saptamalar, küçük ve orta ölçekli işletmelerin ülke ekonomisi bakımından vazgeçilmez önemine karşılık, zincir marketlerin pazardaki ezici gücünü gözler önüne sermektedir. Esnafın ekonomik destekten yoksun biçimde kepenk kapatmak zorunda bırakıldığı koşullarda; Türkiye’nin 81 ilinde, tüm ilçelerde, beldelerde, köylerde, hatta her sokakta faaliyet gösteren Zincir Marketler, cirolarını artırmakla kalmamış, aynı zamanda online satış ve dijital aplikasyonlar ile satışlarını ve karlarını katlamışlardır. Zincir Marketler, hükümetin haksız rekabete yol veren politikaları sonucunda kapanma kararlarını adeta fırsata dönüştürerek kârlarına kâr katmıştır. BİM, 2019 yılında 40,2 milyar TL olan cirosunu, 2020’de 55,5 milyar TL’ye; Migros, 2019’da 22,9 milyar TL olan cirosunu, 2020’de 28,8 milyar TL’ye; CarrefourSA 2019-2020 dönemi cirosunu, -yüzde 24 artışla- 6,4 milyar TL’den 7,9 milyar TL’ye yükselmiştir”
'YEREL ESNAFIN, ZİNCİR MARKETLERE KARŞI YASAL DÜZENLEMEYLE KORUNMASI GEREK'
Rekabet Kurumu raporunda rekabeti düzenleyecek, denetleyecek acil yasal bir düzenleme ihtiyacına dikkat çekildiği belirtilen kanun teklifinde, “Türkiye’de perakendecilik sektörü üzerine (bilhassa zincir marketlerin piyasadaki konumu ile bu marketlerin fiyatlandırma politikalarındaki belirleyiciliği gibi konularda) araştırma yapmak üzere ivedilikle bağımsız bir kurul oluşturulmalıdır. Bu kurulda Esnaf Sanatkârlar Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları, Ziraat Odaları ve bağımsız uzmanlar yer almalı ve bu gibi kurumların karar alma süreçlerindeki etkinlikleri arttırılmalıdır. Bahsi geçen bağımsız kurul, fiyatlandırma politikaları ile rekabet arasındaki ilişkiyi de araştırmalı, bu konuda alınması gereken önlemler ve yapılması gereken değişiklikler somutlaştırılmalıdır. Türkiye’de, Rekabet Kurumu’nun özerkliğini yitirmesi, Ticaret Bakanlığı’nın sıradan bir kurumuna dönüştürülerek işlevsizleştirilmesi, yerel üretici ve esnafı kartelci piyasa koşullarında yok olma tehdidiyle karşı karşıya bırakacak sonuçlar yaratmıştır. Zincir Marketler, esnaf ve zanaatkarları iflasın eşiğine getirmiştir. Bu adaletsizlik karşısında, yerel esnafın, Zincir Marketlere karşı bir yasal düzenlemeyle korunması gerekmektedir” denildi.
SATACAKLARI ÜRÜNLER SINIRLANACAK
Yerel esnafın zincir marketlere karşı korunmasını amaçlayan kanun teklifinde hayata geçirilmesi talep edilen öneriler şu şekilde:
*Zincir marketler şehir dışına çıkarılacak
*Şehir içinde kalacak zincir marketlerin sayısı radikal şekilde azaltılacak
*Şehir içinde kalacak zincir marketler 200 metrekareden büyük olamayacak
*Zincir marketlerin çalışma gün ve saatleri esnafı koruyacak şekilde düzenlenecek
*Zincir marketlerin satacakları ürünler sınırlanacak
*Esnafı, zincir marketlerin haksız rekabetinden koruyacak Esnaf ve Zanaatkarlar Koruma Kurulu kurulacak.