Pazartesi sabahı Türkiye'nin güney ve güneydoğusunu ve Suriye'nin kuzeybatısını vuran 7.8 büyüklüğündeki deprem üzerine Reuters Haber Ajansı'nın görüşlerine başvurduğu uluslararası sismoloji otoriteleri, hava koşullarını da göz önünde tutarak kayıpların "on binlerce olabi[leceğini]" söylediler.
Uzmanlar Anadolu ve Arap plakları arasındaki 100 kilometreyi aşan bir hat üzerindeki kopuşmanın yol açtığı Maraş depreminin bu on yılın en ölümcül depremlerinden biri olacağında birleştiler.
Bilim insanlarının dünya yüzeyi altında neler olduğu ve bundan sonra neler beklenebileceğine ilişkin olarak verdikleri bilgiler şöyle:
Deprem nereden kaynaklandı?
Depremin merkez üssü, Doğu Anadolu Fayı üzerinde yaklaşık 18 km derinlikte, Nurdağı'nın yaklaşık 26 km doğusundaydı. Kuzeydoğuya doğru yayılan deprem Türkiye ve Suriye'de yıkıma yol açtı.
20. yüzyılda, Doğu Anadolu Fayı çok az büyük sismik aktivite gösterdi. Britanya Jeolojik Araştırma kurumunun onursal araştırmacısı Roger Musson,"sismometrelerce kaydedilen (büyük) depremlere bakacak olsak tablo az ya da çok boş görünürdü" diyor.
ABD Jeolojik Araştırma kurumuna göre de bölgede 1970'ten bu yana Richter Ölçeği'nde 6,0'dan büyük yalnızca üç deprem kaydedildi. Ancak 1822'de bölgeyi vuran 7,0'lık deprem tahmini 20 bin ölüme neden olmuştu.
Maraş Depremi ne kadar yıkıcı?
Ortalama olarak, herhangi bir yılda meydana gelen 7,0'dan büyük deprem sayısı 20'den az. Bu da Pazartesi günü gerçekleşen depremi şiddetli kılıyor.
Londra Üniversite Koleji, Risk ve Afetle Mücadele Enstitüsü Başkanı Joanna Faure Walker'a göre, 2016'da İtalya'nın merkezini vuran ve yaklaşık 300 kişinin ölümüne yol açan 6,2 büyüklüğündeki depremle karşılaştırıldığında, Türkiye-Suriye depremi 250 kat daha fazla enerji açığa çıkardı.
2013 ile 2022 arasında meydana gelen en ölümcül depremlerden yalnızca ikisi Maraş Depremi'yle aynı büyüklükteydi.
Depremin bunca şiddetli olması neden ?
Doğu Anadolu Fayı düşey atımlı bir fay.
Bu tip faylarda, katı kaya plakları düşey bir fay hattı boyunca birbirlerine karşı itiliyor, sonunda biri yatay bir hareketle kayıncaya kadar biriken, bir depremi tetikleyebilecek muazzam miktarda gerilim salınıyor.
Bilim insanları belki de dünyanın en ünlü düşey atımlı fayı olan Kaliforniya'daki San Andreas fayında büyük bir felakete yol açacağı düşünülen bir depremin gerçekleşmesini uzun zamandır bekliyorlar.
Türkiye-Suriye depremine yol açan ilk kopuş yüzeye nispeten yakın bir derinlikte başlamıştı.
Britanya Açık Üniversitesi'nden gezegensel yer bilimci David Rothery "Yer yüzeyine yakın bir derinlikte meydana gelen bir sarsıntının, kaynakta büyüklüğü aynı olan daha derindeki bir depremden daha şiddetli olaca[ğına]" dikkat çekiyor.
Ne tür artçı sarsıntılar beklenebilir?
İlk depremden on bir dakika sonra, bölge 6,7 büyüklüğündeki bir artçı sarsıntıyla vuruldu. Bundan saatler sonra 7,5 büyüklüğünde bir deprem geldi ve öğleden sonra bunu 6,0 büyüklüğünde bir kasılma izledi.
Musson, "Şu anda gördüğümüz şey, aktivitenin komşu faylara yayılması" dedi. "Depremselliğin bir süre daha devamını bekliyoruz."
Ölümcül 1822 depremi sonrasında, artçı şoklar ertesi yıla kadar sürmüştü.
Kayıp sayısı ne kadar artabilir?
Yoğun nüfusa sahip bölgelerde meydana gelen benzer büyüklükteki depremler binlerce insanın ölümüne yol açmıştı. 2015'te Nepal'de meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki deprem yaklaşık 9 bin can aldı.
Musson, Maraş Depremi'nin yol açması muhtemel kayıplar için "Hiç iyi olmayacak" dedi. "Binlerce [kayıp] olacak, bu on binleri de bulabilir."
Musson, kış koşullarındaki hava soğukluğunun, enkaz altındaki insanların hayatta kalma şansını azalttığını da sözlerine ekledi.