Şırnak’ın Uludere ilçesine bağlı Roboski Köyü'nde, 19'u çocuk 34 kişinin Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait savaş uçakları tarafından gerçekleştirilen bombardıman sonucu katledilmesinin üzerinden 9 yıl geçti.
Katliamın yıl dönümünde geride kalan yıllarda kronolojik olarak yaşananları hatırlatan CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu yaptığı açıklamada, “Roboski Katliamı'nın sorumluları kaybolmayacak kadar açıktadır, belirgindir. Aradan dokuz değil doksan yıl bile geçse, biz değil çocuklarımız, çocuklarımız değil torunlarımız, mutlaka Roboski Katliamı'nın sorumlularını tarih önünde mahkum edecektir” dedi.
‘TELEVİZYONLAR 12 SAAT SONRA HABERİ VEREBİLDİ’
Roboskili Ailelerinin adalet arayışlarında yanlarında olduklarını belirten Tanrıkulu’nun katliamın ardından yaşananlara dair hazırladığı kronoloji şu şekilde:
2011
28 Aralık: Televizyonlar, olayın üzerinden ancak 12 saat geçtikten sonra TSK'dan yapılan açıklamanın ardından haberi verebildi.
29 Aralık: Cenazeler defnedilirken dönemin Başbakanı, “40 kişilik bir grubun olması daha önce Gediktepe ve Hantepe baskınlarında silahların katırlarla taşınmasını hatırlatıyor. O zaman da niye bunlara müdahale edilmemişti denmişti” dedi. AKP Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik ise “Uludere bir operasyon kazasıdır” dedi.
30 Aralık: Dönemin Başbakanı, “Genelkurmay Başkanı ve komuta kademesine bu konudaki hassasiyeti nedeniyle medyaya rağmen teşekkür ediyorum” dedi.
2012: ULUDERE ALT KOMİSYONU KURULDU
3 Ocak: Bölgeye giden insan hakları savunucuları, sendikacılar, doktorlar ve avukatların hazırladığı raporda, katliamın ardından saatlerce yardım ulaşmadığı için donarak ölenler olmuştu.
9 Ocak: Soruşturmada Gülyazı Sınır Alay Komutan Vekili görevinden alındı. 17 muvazzaf askere de sınır kaçakçılığına göz yumdukları gerekçesiyle “görevi ihmal” gerekçesiyle soruşturma açıldı.
11 Ocak: TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde Uludere Alt Komisyonu kuruldu.
16 Ocak: Bombardımandan sağ kurtulan Davut, Servet ve Hacı Encü Gülyazı Alay Komutanlığı'nda “pasaport kanununa muhalefet”, “sınırı yasadışı yollarla ihlal etme” ve “ülkeye sınırdan kaçak mal sokma” iddialarıyla ifade verdi.
26 Ocak: BDP, Roboski Katliamı'nı Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne taşıdı.
4/6 Şubat: Komisyon üyeleri Roboski'de incelemeler yaptı.
16 Şubat: Katliam öncesinde çekilen Heron görüntülerini izleyen komisyon üyeleri “Görüntüler çok net. Göz göre göre ölmüşler” dediler.
1 Mart: Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, “Uludere'de kasıt yok” dedi.
6 Mart: ASELSAN komisyona sunduğu raporunda “kasıt olmadığı” iddiası taşıdığı açıklandı.
5 Nisan: Milli Savunma Bakanlığı komisyona sunduğu raporda, Diyarbakır Özel Yetkili Savcılığı'nın ve Uludere Sulh Ceza Mahkemesi'nce konulan gizlilik kararını gerekçe göstererek sorulara yanıt vermedi. Komisyon üyesi, BDP Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, raporda “elle tutulur hiçbir bilgi ve belge olmadığını” söyledi.
6 Nisan: Öldürülen 34 kişinin aileleri Meclis'te BDP, AKP, CHP ve MHP gruplarıyla görüştü.
30 Nisan: İçişleri Bakanlığı raporunda “Ya ikinci bir Heron var ya F-16'lardan verilen koordinatlar girildi, ya da başka bir ülkeden görüntü desteği alındı” değerlendirmesini yaptı.
16 Mayıs: Wall Street Journal (WSJ) Roboski Katliamı'ndaki hava bombardımanı öncesinde insansız hava aracı Predatörden görüntü alındığını yazdı.
18 Mayıs: Genelkurmay Başkanlığı'nın açıklamasında ise “Grubun ilk görüntü tespiti Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait insansız hava aracı tarafından yapılmıştır” dendi, haberin gerçeği yansıtmadığı iddia edildi. Başbakan'ın da haberi yalanmasının ardından WSJ ikinci bir haberle, haberlerinin doğru olduğunu ve kaynaklarının ABD Savunma Bakanlığı olduğunu vurguladı.
21 Mayıs: Başbakan'ın yaptığı açıklamada, haberin “uydurma olduğunu” bir kez daha tekrarladı ve istihbaratın TSK'dan alındığını, WSJ'deki haberin ABD'deki seçimlerle ilgili olduğunu öne sürdü. Genelkurmay Başkanlığı da konuyla ilgili adli ve idari soruşturma açıldığını açıkladı. CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, Roboski Katliamı'yla ilgili Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay Başkanı hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulundu.
23 Mayıs: İçişleri Bakanı bombardımanın emrini, “Ankara'da Hava Kuvvetleri'nde görüntüleri analiz eden komutanların verdiğini” söyledi.
25 Mayıs: Başbakan, Roboski Katliam'ını gündemde tutanların “terör örgütü ve uzantıları olduğunu” söyledi.
27 Mayıs: Milli Savunma Bakanı konuyla ilgili ilk kez konuştu. Yargı sürecinin devam ettiğini söyleyen Bakan, sürecin etkilememesi veya bu yönde bir algı doğurmaması için bugüne kadar “Uludere olayı” konusunda Bakanlık tarafından herhangi bir açıklama yapılmadığını ifade etti.
28 Haziran: Sivil toplum örgütleri ile Roboski Katliamı'nın yaşandığı yere yürümek isteyen ailelere polis tazyikli suyla müdahale etti.
5 Ağustos: Roboski Katliamı'nı araştıran Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı, Wall Street Journal'ın haberini doğruladı, Predatörlerin de olaydan önce görüntü aldığını ve görüntülerde köylülerin seçildiğini açıkladı.
21 Ağustos: Asker taşıyan sivil araç Uludere'de şarampole yuvarlandı, dokuz asker ve minibüsün şoförü hayatını kaybetti. Kazada yaralanan askerlere, Roboski'de katledilen yurttaşların yakınları yardım etti.
16 Ağustos: Roboski Katliamı'nda 11 akrabasını kaybeden Ferhat Encü, bir formalite yerine getirilmediği ve sistemde “aranıyor” göründüğü için de altıncı kez aynı sebeple gözaltına alındı.
12 Ekim: Aynı dosyadan altı kez gözaltına alınıp “yanlışlıkla oldu” diyerek bırakılan Encü'nün açtığı tazminat davası, “hakkınızda soruşturma var” denilerek reddedildi.
6 Aralık: Roboski Katliamı'nın sorumlularının yargılanması ve hükümetin resmi özür dilemesi talepleriyle imza kampanyası başlatıldı.
26 Aralık: Meclis Uludere Alt Komisyon Başkanı AKP Ordu Milletvekili İhsan Şener, 34 kişinin ölümüyle sonuçlanan olayda Genelkurmayın talimat vermiş olabileceğini açıkladı. Şener, olayda kasıt bulunmadığını ancak zincirleme hata olduğunu açıkladı. Şener, soruşturma sırasında Genelkurmay'ın olayla ilgili tüm belgeleri komisyonla paylaşmadığını da belirtti.
2013: KOMİSYONUN RAPOR TASLAĞI KABUL EDİLDİ
6 Mart: Uludere Alt Komisyonu'nun hazırladığı rapor taslağı, üç muhalefet oyuna karşı beş AKP’li üyenin oylarıyla kabul edildi.
Gizlilik kararı alınan raporu milletvekillerinin sadece okumasına izin verildi. Raporda, “Kasıt yok, sivil irade ile yetkililer arasında koordinasyonsuzluk var” denildi.
27 Mart: Rapor İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nda kabul edildi.
29 Nisan: Alt komisyonun raporuna karşı CHP’li üyelerin hazırladığı muhalefet şerhi kitapçık haline getirildi.
11 Haziran: “Taksirle ölüme sebebiyet vermek” gerekçesiyle açılan soruşturmayı 1,5 yıldır yürüten Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, görevsizlik kararı verdi, dosyayı Genelkurmay Askeri Savcılığı'na gönderdi. 34 kişinin ailelerinin avukatları, dosyanın Genelkurmay Başkanlığı Askeri Savcılığı'na gönderilmesine tepki gösterdi…
20 Haziran: Roboskili Ailelerin avukatları, Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı'nın görevsizlik kararı vermesine ve dosyayı askeri savcılığa yollamasına itiraz etti. Görevsizlik kararına ilişkin 10 sayfalık itiraz dilekçesinde, savcılığın bu kararının hukuksuz ve insan haklarına aykırı olduğu belirtilerek, kararın kaldırılması talebinde bulunuldu. Avukatlar, soruşturmadaki gizlilik kararının da kaldırılmasını istedi.
2014: ASKERİ SAVCILIĞI TAKİPSİZLİK VERDİ
7 Ocak: Genelkurmay Askeri Savcılığı, “takipsizlik” kararı verdi.
15 Ocak: Güvenlik yolu ve kalekol çalışmalarını denetlemek için valinin sınıra geleceğini haber alan Roboski ve Gülyazi Köylüleri, protesto için sınıra gitmek istediler. Köylülerin önünü kesen askerler, yoğun bir biçimde gaz ve gerçek mermi kullandılar. Olayda Serhan Çiya Encü, başına aldığı mermi ile ağır yaralandı.
19 Ocak: Sabah saat 05.00 de Gülyazi ve Roboski Köyüne baskın yapan askerler katliamdan sağ kurtulan Servet Encü de dahil 9 kişiyi göz altına aldı.
20 Haziran: Askeri Savcılığın 7 Ocak 2014 tarihli takipsizlik kararına avukatların itirazı reddedildi.
8 Temmuz: Genelkurmay Başkanı'nın bir basın açıklamasında “ölenlerin arasında terör örgütü mensupları olduğunu” söylemesi nedeniyle yapılan suç duyurusu da Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “kovuşturmaya yer olmadığı” kararıyla sonuçlandırıldı.
18 Temmuz: Avukatların karara itirazının reddedilmesi üzerine dosya Anayasa Mahkemesi'ne taşındı.
2015: KATIRLARIN ASKERLER TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜĞÜ ORTAYA ÇIKTI
16 Şubat: Milliyet gazetesi yazarı Kemal Göktaş’ın haberi… 2013 yılında Askeri Savcı tarafından ifadesi alınan 2. Ordu Komutanlığı İstihbarat Dairesi Başkanı Albay Aygün Eker, “Roboski’de sınırı geçen grubun kaçakçı olduğunu üstlerine bildirdiklerini ama dikkate almadığını söylediği” ortaya çıktı. Genelkurmay Başkanlığı Askeri Savcılığı’nın Uludere’ye ilişkin takipsizlik kararında olayın “kaçınılmaz bir hata” olduğu savunulmuştu.
24 Şubat: Anayasa Mahkemesi, başvuru dilekçesi ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinde eksiklikler tespit etti. Başvuru, “eksikliğin süresinde giderilmemesi” nedeniyle reddedildi.
23 Mart: Uludere’de “kaçakçılıkta kullanıldığı” iddia edilen katırların askerler tarafından öldürüldüğü ortaya çıktı. Kamuoyunda büyük tepki yaratan olay CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu tarafından bir soru önergesi ile TBMM gündemine getirildi.
14 Nisan: Olay nedeniyle hayvan hakları savunucuları, dernek ve platformlar hem askerlerin cezalandırılması için hem de katırların öldürülmesiyle ilgili suç duyurusunda bulundu.
15 Nisan: CHP İstanbul Milletvekili Melda Onur ile birlikte Şırnak'a giden HAYTAP üyeleri, Şırnak Valisi Ali İhsan Su ile görüştü.
29 Mayıs: Tanrıkulu’nun soru önergesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehmet Mehdi Eker tarafından yanıtlandı. Bakanlık yazısında, Tanrıkulu’nun hiçbir sorusu doyurucu bir biçimde yanıtlanmadı.
2016: ANMADA GÖREV ALAN YEDİ KÖYLÜYE SORUŞTURMA AÇILDI
9 Mart: Katliamın üçüncü yılında yapılan anma sonrasında, anmada görev alan yedi köylüye soruşturma açıldı. Roboskililer, TCK’nın 262. maddesi uyarınca “kamu görevini yerine getirmekle” suçlanıyor. Ferhat Encü bianet’e yaptığı açıklamada, suça konu olan olayın, “Roboski anmasında trafiği düzenleyerek anayolun kapanmaması için uğraşmak, köye gelen misafirleri karşılayarak araçlarını park etmek” olduğunu söyledi. Roboski İçin Adalet Yeryüzü İçin Barış Derneği (Roboski Der) Üyesi ve Roboski Katliamında yakınlarını kaybeden Sıddık Encü, Oktay Encü, Hacı Encü, Mesut Encü Gülyazı Karakoluna giderek suçlamalarla ilgili ifade verdi. İfade işlemlerinin tamamlanmasının ardından dosya savcılığa gönderilecek. Encü, anma günü köyde trafiği düzenleyecek bir kamu görevlisi olmadığını, yolun kapanmaması ve araçların park edilebilmesi için Roboski Der üyelerinin gönüllü olduğunu anlattı.
23 Mart: Anayasa Mahkemesi'nin 24 Şubat 2015 tarihli kararın gerekçesi Resmi Gazete’de yayınlandı.
23 Ağustos: İç hukuk yollarının tükenmesi üzerine Roboski’de öldürülen 34 kişinin yakını 281 kişi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) bireysel başvuru yaptı. HDP Şırnak Milletvekili Ferhat Encü, yaşam hakkı ihlalinin yanı sıra sorumluların tespit edilmemesi ve yargı önüne çıkarılmamasının başvurusu konusu yapıldığını söyledi. “Roboski ailelerine yönelen temel hakların ihlalini içeren haksızlıklar, hukuksuzlukların hepsi başvuru dilekçesinde yer alıyor. Dün mahkemeye iletilen dilekçede 281 başvurucu var.” Encü başvuruda ayrıca faillerin yargı önüne çıkarılmadığına da dikkat çekerek “Katliamdan sorumlu olanların yargı önüne çıkarılması yönünde bir karar verilmesini talep ettiklerini” de ifade etti, “Önceliğimiz faillerin bulunması” dedi.
31 Aralık: 34 kişinin ailelerinin kurduğu “Roboski İçin Adalet Yeryüzü İçin Barış Derneği (Roboski-Der)”, İçişleri Bakanlığı kararıyla mühürlendi.
2017: ROBOSKİ DERNEĞİ KHK İLE KAPATILDI
10 Ocak: Roboski-Der’e jandarma eşliğinde giden Dernekler Şırnak İl Müdürlüğü görevlileri, derneğin malvarlığına el konuldu.
12 Ocak: Faaliyeti durdurulan Roboski İçin Adalet Yeryüzü İçin Barış Derneği, 679 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatıldı.
29 Eylül: Her ayın 28. günü Roboski Katliamı'nı gündemde tutmak için basın açıklaması yapan Roboski İçin Adalet Girişimi, Cumhuriyet gazetesinde 20 Eylül günü başlayan ve dört gün süren yazı dizisinde ortaya çıkan yeni bilgi ve belgelere dikkat çekti.
15 Kasım: 2015 yılında gerçekleştirilen katır katliamlarında emir veren ve katliamı gerçekleştiren askerlerin tespit edilerek cezalandırılması için Hayvan Hakları İzleme Komitesi (HAKİM) tarafından yapılan suç duyurusu “görevsizlik” kararıyla askeri savcılığa gönderildi. Bu konuda Sezgin Tanrıkulu’nun yazılı soru önergesi Kasım Ayında Millî Savunma Bakanı Nurettin Canikli tarafından yanıtlandı. Yanıtta, konuyla ilgili olarak bakanlıkta herhangi bir bilgi ve belge olmadığı belirtildi.
21 Aralık: Roboski Katliamı'nın ardından 34 yurttaşın aileleriyle dayanışmak için Roboski Köyüne yerleşen insan hakları aktivisti Yannis Vasilis Yaylalı, tutuklu bulunduğu Elazığ Cezaevinde bir haftalık açlık grevi eylemine başladı.
2018
17 Mayıs: AİHM, Roboskili Ailelerin başvurusunu reddetti.