Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020 yılının dördüncü çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını açıkladı. Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH), 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 1,8 arttı.
KİŞİ BAŞI GELİR 528 DOLAR AZALDI
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 16,8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon TL oldu. 2020 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 60 bin 537 TL, ABD doları cinsinden 8 bin 599 dolar olarak hesaplandı. Bir önceki yıl 9 bin 127 dolardı.
Dolar bazında GSYİH 760 milyar dolardan 717 milyar dolara indi.
AA Finans'ın gerçekleştirdiği ankete katılan ekonomistler, GSYH'nin 4. çeyrekte yüzde 7, 2020 yılının tamamında ise yüzde 2,2 artmasını bekliyordu.
TÜİK ÜÇÜNCÜ ÇEYREK BÜYÜMEYİ AŞAĞI DOĞRU REVİZE ETTİ
TÜİK üçüncü çeyrek için daha önce yüzde 6.7 olarak açıkladığı büyümeyi yüzde 6.3 olarak revize etti. TÜİK ikinci çeyrek için daha önce yüzde 9.9 olarak açıkladığı daralmayı yüzde 10.3 daralma olarak revize etti
SEKTÖRLERE GÖRE BÜYÜME RAKAMLARI
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılında bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 21,4, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 13,7, tarım sektörü yüzde 4,8, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,6, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,5 ve sanayi yüzde 2,0 arttı. Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 5,2, hizmetler yüzde 4,3, inşaat sektörü ise yüzde 3,5 azaldı.
BÜYÜME, ÜÇÜNCÜ ÇEYREĞE GÖRE YÜZDE 1,7 ARTTI
GSYH dördüncü çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9 büyüdü.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,7 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi ise 2020 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,8 yükseldi.
DÖRDÜNCÜ ÇEYREK CARİ DEĞERİ 191 MİLYAR DOLAR
Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 26,2 artarak 1 trilyon 524 milyar 788 milyon TL oldu. GSYH'nin dördüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 191 milyar 633 milyon olarak gerçekleşti.
TÜKETİM HARCAMALARI YÜZDE 3 ARTTI
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2020 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre yüzde 3,2 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 56,4 oldu.
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 8,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 6,6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 10,3 arttı.
2020 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre mal ve hizmet ithalatı yüzde 7,4 arttı, ihracatı ise yüzde 15,4 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak aynı kalırken ithalatı ise yüzde 2,5 arttı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ YÜZDE 9, İŞLETME GELİRİ YÜZDE 20 ARTTI
İşgücü ödemeleri 2020 yılında yüzde 9,6 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 20,2 arttı. İşgücü ödemeleri, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 12,2, net işletme artığı/karma gelir yüzde 32,0 arttı.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yıl yüzde 34,8 iken bu oran 2020 yılında yüzde 33,0 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 47,5'ten yüzde 49,4'e yükseldi.
DOLAR KURU ORTALAMASI 1,34 LİRA ARTTI
2020 dolar kuru ortalaması 7.01 oldu. 2019’da 5.67 lira idi. 2019'da nüfus 82.6 milyondu, 2020'de 83.4 milyon olarak hesaplara alındı.
BAKAN ELVAN: ÖNCELİĞİMİZ FİYAT İSTİKRARI
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, büyüme rakamlarına ilişkin sosyal medya hesabından şu açıklamayı yaptı: "Küresel sağlık krizinin damga vurduğu 2020'yi büyümeyle kapatan nadir ülkelerden olduk. 2021 yılında temel önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Enflasyonla mücadele politikalarımız daha kaliteli ve sürdürülebilir bir yatırım, üretim ve büyüme patikasının da önünü açacak."
EKONOMİSTLER NASIL YORUMLADI?
Ekonomistlerin, büyüme rakamlarına ilişkin yorumları ise şöyle:
Mustafa Sönmez: Yüzde 2 bekliyordum, yüzde 1,8 geldi 2020 büyümesi. Ucuz faiz, ucuza satılmış Merkez Bankası dövizi ile tüketimi kamçılayıp ancak bu kadar büyüme sağladılar. Ön yüzü parlak arkası karanlık bir büyümedir. Ağır kırılganlıklar taşıdı 2021'e. Dolar üstünden ise kişi başına gelirimiz gerilemiştir. Madalyonun bir yüzü; yüzde 1,8 büyüme. Arka yüzü; Yüzde 15 enflasyon, yüzde 24 dolar fiyat artışı, 37 milyar dolar cari açık, yüzde 30 gerçek işsizlik, 10 milyon işsiz, yüzde 40 kredi borçlanması. Merkez Bankası'nın 128 milyar dolarından olması kalitesiz, astarı yüzünden pahalı sözde büyümedir bu.
Emre Alkin: Sonuç şaşırtıcı değil. İhracata ve döviz kazandırıcı faaliyetlere devam etmek gerekiyor. Şunu da unutmayalım: 2018-2019-2020 üst üste yüzde 3'ten düşük büyüdü ekonomi. Dikkat!
Evren Devrim Zelyut: GSYH 2020 yılı dördüncü çeyreğinde yüzde 5,9 arttı. Kredi genişlemesine rağmen beklenti altında kalan bir büyüme rakamı geldi. Düşük teknolojili mal üretimi ihracatın büyümeye katkısını bitirdi. Sanayi ise kredi arzına bağlı büyümeye destek oldu ama Şubat PMI 51,7 ile korkutuyor...