Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün bakanlar kurulu sonrası tutuklu hak savunucusu ve iş insanı Osman Kavala için çağrıda bulunan büyükelçiliklerin "yanlıştan döndüğünü" söyleyerek persona non grata kararını geri çektiklerini duyurdu.
Amerika Birleşik Devletleri'nden konuyla ilgili gelen daha ayrıntılı açıklamada 18 Ekim'deki Kavala çağrılarının Viyana Sözleşmesi'nin 41. Maddesiyle tutarlı olduğu vurgulandı.
Dünya basınının ABD ve yedi büyükelçiliğin tweet'inin ardından Türkiye'nin "persona non grata" (diplomatik dilde istenmeyen kişi) kararını geri çekmesi üzerine yazdıklarını topladık.
France 24: U dönüşü
Fransa'da yayın yapan France 24, "Erdoğan, Batılı büyükelçileri sınır dışı etme tehdidinde bulundu" derken, kabine toplantısı sonrası açıklamayı "Erdoğan'ın U dönüşü" başlığıyla verdi.
Fransa, ABD ve diğer yedi elçiliğin son tweet'lerine katılmamış, Türkiye'den zaten "persona non grata" kararıyla ilgili bir bildirim almadılarını belirtmişti. France 24'ün haberi şöyle devam etti:
- Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Pazartesi günü, hapisteki bir sivil toplum liderine ortak destek açıklamaları üzerine 10 Batılı elçiyi sınır dışı etme tehdidinden geri adım attı.
- Geri adım, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ilgili ülkelerin birçoğunun, diplomatların ev sahibi ülkenin içişlerine karışmamalarını gerektiren bir BM sözleşmesine saygı duyduklarını belirten benzer açıklamalar yayınlamasından sonra geldi.
- Türkiye ve Batı'nın Erdoğan'ın 19 yıllık iktidarının en ciddi diplomatik krizinin eşiğinden geri çekilmesiyle lira tarihi bir dipe çöküşten geri döndü ve dolar karşısında yüzde 0,5 değer kazandı.
- Erdoğan başlangıçta Perşembe günü büyükelçileri tehdit etmiş ve ardından Cumartesi günü televizyonda yayınlanan yorumlarında 10 elçiyi "istenmeyen kişi" olarak telaffuz ederek ikiye katlamıştı.
- Bir dolar şimdi yaklaşık 9,6 lira. Döviz kuru, yılın başında 7,4 liranın altında ve 2017'de 3,5 lirada gerçekleşti. Türkiye'nin mali sorunlarına, ülkenin iş çevrelerinden gelen muhalefette olağandışı bir artış eşlik etti.
Washington Post: Tehdidi geri çekti
Washington Post gazetesi "Erdoğan, ABD ve diğer Batılı müttefiklerle olan krizi önleyerek elçileri sınır dışı etme tehdidini düşürdü" derken şunları not etti:
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tutuklu bir Türk aktivisti savunduğu için büyükelçilerini sınır dışı etme tehdidini geri çekmesinin ardından Pazartesi günü Türkiye ile 10 Batılı ülke arasında büyüyen bir diplomatik krizin geçtiği görülüyor.
- Tartışma Cumartesi günü Erdoğan'ın, ABD büyükelçisi de dahil olmak üzere elçileri, büyükelçiliklerinin sivil toplum aktivisti Osman Kavala'nın serbest bırakılmasını isteyen bir mektup imzalaması nedeniyle "istenmeyen kişi" ilan etmesiyle tırmandı.
- Ancak Pazartesi günü, dikkatlice koreografisi yapılmış bir jest alışverişi gibi görünen bir şekilde, Kavala mektubunu imzalayan ABD, Kanada ve diğer ülkelerin büyükelçilikleri, Twitter'da müdahaleye karşı diplomatik normlara "uyumlarını" yineleyen tek cümlelik açıklamalar yayınladılar.
- Erdoğan'ın, tehdidi, Ankara'nın bir Rus füze savunma sistemi satın almasının ittifak üzerinde yarattığı baskıya ve Doğu Akdeniz'de Türkiye ile Yunanistan arasında devam eden gerilimlere ek olarak, Türkiye ile NATO ortakları arasında başka bir patlama endişesini artırmıştı.
Bloomberg: Yönetim alarma geçti
Bloomberg ise kulislere dayandırdığı haberinde şunları yazdı:
- Konuyla ilgili doğrudan bilgisi olan yetkililere göre, tartışma Erdoğan'ı geri adım atmaya ikna etmeye çalışan Türk yönetim yetkililerini alarma geçirdi.
- Yetkililer, üst düzey danışmanların Pazartesi günü erken saatlerde cumhurbaşkanlığına yeni bir diplomatik kavganın olası ekonomik etkileri hakkında bilgi vererek, hükümetin elçileri fiilen ayrılmaya zorlayacak herhangi bir adım atmamasını tavsiye ettiklerini söylediler.
NY Times: Fırtına önlendi
"Türkiye Cumhurbaşkanı 10 Batılı Diplomatın Sınırdışı Edilmesinden Geri Adım Attı" başlığı atan New York Times gazetesi şunları yazdı:
- Sınır dışı etme tehditi, ciddi ekonomik sonuçlar ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nde bir kırılma riski taşıyordu.
- Erdoğan Pazartesi günü 10 Batılı büyükelçiyi sınır dışı etme tehdidinden geri adım atarak, analistlerin ve diplomatların Türkiye'ye ekonomik felaket ve NATO ittifakında kalıcı bir kopuş getireceği konusunda uyardıkları bir diplomatik fırtınayı önledi.
- Hesaplanmış gibi görünen bir hareketle, söz konusu büyükelçilikler Viyana Diplomatik İlişkiler Sözleşmesi'ne uyduklarını teyit eden özdeş açıklamalar yayınladılar ve bu açıklamalar daha sonra Sayın Erdoğan tarafından memnuniyetle karşılandı.
- Diplomasi, Türkiye'yi Batılı müttefikleriyle büyük bir patlamadan kurtardı; bu, çoğu kişinin hafta sonu boyunca 80 milyonluk ülkede yeni ekonomik kargaşaya ve siyasi istikrarsızlığa yol açmasından korkmasıyla oldu.
Euronews: Defalarca çağrı yapıldı
Euronews da "Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hapisteki bir hayırseverin serbest bırakılmasını destekledikten sonra, yedisi Avrupa'dan olmak üzere 10 yabancı büyükelçiyi sınır dışı etme tehdidinde geri adım attı" dedi ve ekledi:
- 64 yaşındaki Kavala, 2013 yılında ülke çapındaki hükümet karşıtı protestolarla bağlantılı suçlamalardan geçen yıl beraat etti, ancak karar bozuldu ve 2016 darbe girişimiyle ilgili suçlamalara dahil edildi.
- Uluslararası gözlemciler ve insan hakları grupları, 2016'dan beri hapiste olan Kavala ve Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş'ın serbest bırakılması için defalarca çağrıda bulundu.