300’e yakın sivil toplum örgütünün oluşturduğu Denge ve Denetleme Ağı (DDA) Demokrasi Masası Buluşmaları kapsamında, ‘parlementer sistemi’ masaya yatırdı.
Alanında uzman isimler farklı masalarda bir araya gelerek denge ve denetlemeli bir parlamenter sistem için temel ölçütleri belirledi.
Çalıştay sonucu ortaya çıkan temel ölçütler rapora dönüştürüldü.
DDA’nın hazırladığı raporda, cumhurbaşkanının parlamenter sistemin gereği olarak icrai herhangi bir yetki kullanmaması gerektiği, cumhurbaşkanının tüm işlemlerinin karşı imza kuralına tabi olması gerektiği, cumhurbaşkanına herhangi bir düzenleyici işlem yetkisi tanımlanmaması gerektiği vurgulandı. DDA’nın düzenlediği online bir lansmanla tanıtılan rapor siyasi partilerle de paylaşılacak.
‘DEMOKRASİ TALEBİ OLAN HERKESE YOL HARİTASI OLSUN’
DDA’nın aralık ayında düzenlediği Demokrasi Masası Buluşmaları kapsamında Yasama, Yürütme, Yargı, Yerel Yönetimler ve Siyasi Partiler ve Seçim Sistemi konu başlıkları üzerine oluşturulan online yuvarlak masalarda, sivil toplum örgütü ve medya kuruluşu temsilcileri, akademisyenler, eski bürokratlar ve alanında uzman kişilerden oluşan 61 isim Denge ve Denetlemeli Bir Parlamenter Sistem İçin Temel Ölçütler Çalıştayı’nda bir araya gelmişti.
Çalıştayın sonunda, katılımcıların uzlaşma sağladığı görüşlerin derlenmesiyle, denge denetleme sisteminin parlamenter sistemde nasıl güçlendirilebileceğine dair her bir alana yönelik somut öneriler ortaya çıktı. Bu somut öneriler katılımcıların katkılarıyla rapora dönüştü ve bu rapor, DDA’nın düzenlediği online lansman ile tanıtıldı.
Lansmanın açılış konuşmalarını DDA Ağ Temsilcisi Zübeyde Ozanözü ve DDA Genel Koordinatörü Hayriye Ataş yaptı.
DDA Temsilcisi Zübeyde Ozanözü açılış konuşmasında, Denge ve Denetleme Ağı’nın farklı siyasi görüşleri kapsayan birçok sivil toplum örgütü ve yüzlerce paydaşın oluşturduğu, Türkiye’nin en uzun soluklu ve en çoğulcu savunuculuk platformu olduğunu belirtirken şunlara değindi:
"Ağımızın öncelikli çerçevesi vatandaşların toplumda aktif olarak katılımı sağlamaktır. Çalışmalarımızı işleyen bir denge ve denetleme sistemi için reforma ihtiyaç duyan ve güvenilir bilgi kaynağı oluşturan ve bu yönde analizler yapan, politikalar üreten çalışmalardır. Bugün gerçekleşen bu webinarımızda da bu ilkeler etrafında bir araya gelen katılımcılarımız, denge denetlemeli bir parlamenter sistem için önerilerimizin somut bir şekilde ortaya konması, çoğulcu bir yöntemle oluşturulmuştur. Bu çalışmanın demokrasi talebi olan herkese bir yol haritası olmasını dileriz."
‘BELİRLEYİCİ OLACAK’
DDA Genel Koordinatörü Hayriye Ataş ise açılış konuşmasına geçen dönemlerde, Denge ve Denetleme Ağı olarak, denge denetleme mekanizmalarının kurumsallaştığı bir başkanlık sistemi için de somut öneriler sunulan çalıştaylar gerçekleştirdiklerini hatırlatarak başladı. Ataş, Türkiye’de bir süredir muhalefet partilerinin güçlendirilmiş parlamenter sistem ya da iyileştirilmiş parlamenter sistem gibi kavramları yeni bir sistem değişikliği üzerinden çalıştığını belirtirken, önümüzdeki seçim sürecinde ve sonrasında da hükümet sistemi tartışmalarının gündemin belirleyicisi olacağını söyledi. Ataş konuşmasına şöyle devam etti:
"Bu tartışmalarda Denge ve Denetleme Ağı olarak, hem hükümet hem de muhalefet kanadında denge ve denetleme kavramına yapılan ortak bir vurgu vardı. Denge ve Denetleme Ağı olarak bu vurguyu, demokratik denge ve denetleme sisteminin tekrar işlerlik kazanması, güçlendirilmesi, kamusal alanda tekrar tartışmaya açılması için bir fırsat alanı olarak gördük."
Sistem tartışmalarının yoğunluk kazandığı bu dönemde sadece siyasi partiler arasında yürütülen bir müzakere alanının mevcut olduğundan bahseden Ataş, "Bizler bu yapmış olduğumuz çalışmayla birlikte sistem tartışmasına ilişkin somut önerilerimizi geliştirmemizin yanı sıra Türkiye’nin bu kutuplaşmış siyasi ortamında bu gibi konuların katılım, etkin müzakere, çoğulcu bir perspektifle ele alınmasının toplumun politikaları içselleştirmesinde ve sahiplenmesinde ne kadar önemli olduğunu da ortaya koymak istedik" dedi.
‘SADECE SİYASİ PARTİLER ARASINDA KALMASIN, FARKLI KESİMLERLE DE GÖRÜŞÜLSÜN’
Seçim sisteminden kamuda liyakata, yargı bağımsızlığından toplumsal cinsiyet eşitliğine dair pek çok alanda somut önerilerin yer aldığı raporda parlamenter sistem tartışmalarına denge ve denetleme ölçütleri üzerinden bakmanın Türkiye’nin önümüzdeki süreçte tekrar demokratikleşme patikasına girmesi açısından yaşamsal nitelikte olduğu vurgulanıyor.
Raporda devam eden parlamenter sisteme geçiş müzakerelerine de değinildi ve şu ifadelere yer verildi:
"Parlamenter sisteme geçiş tartışmaları ve reform çalışmaları incelendiğinde sürecin çoğunlukla siyasi partiler arasında devam eden müzakerelerle devam ettiği görülmektedir. Farklı görüşlerden ve farklı alanda çalışan sivil toplum, akademi, medya ve diğer paydaşları bir araya getirerek somut öneriler geliştirmenin bu çalışmalara önemli bir katkı sağlayacağını düşünüyoruz."
‘SEÇİM BARAJI YÜZDE 3’E DÜŞÜRÜLMELİ’
DDA’nın hazırladığı raporda, cumhurbaşkanının parlamenter sistemin gereği olarak icrai herhangi bir yetki kullanmaması gerektiği, cumhurbaşkanının tüm işlemlerinin karşı imza kuralına tabi olması gerektiği, cumhurbaşkanına herhangi bir düzenleyici işlem yetkisi tanımlanmaması gerektiği belirtildi.
Yargı alanına dair de düzenlemeler öngören DDA, Anayasa Mahkemesi’nin yapısının değişmesi gerektiğini, AYM’nin oluşumunda yürütmenin yetkisinin en aza indirilmesi gerektiğini ifade etti.
Belediyeler ve hükümet temsilcilerinin kamu kaynakları kullanarak seçim propagandası yapmasının yasal düzenlemeyle engellenmesi gerektiğini, siyasi partiler arasındaki rekabet için seçim barajının yüzde 3, hazine yardımının ise yüzde 1-2 seviyesine düşürülmesi gerektiğini belirten DDA, yerel yönetimlerin idari ve mali özerkliğini sağlayacak adımlar atılması gerektiğini de raporunda vurguladı.
‘RAPOR SİYASİ PARTİLERLE DE PAYLAŞILACAK’
Denge ve Denetlemeli Bir Parlamenter Sistem İçin Temel Ölçütler Çalıştayı Sonuç Raporu, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem çalışmasını yürüten siyasi partiler başta olmak üzere tüm siyasi partilerle de paylaşılacak.