Covid–19 ile mücadele kapsamında, en riskli grup olan 65 yaş ve üstü yurttaşların aşılanmasına 12 Şubat'tan bu yana devam edilirken, dün itibarıyla aşı takviminde ikinci aşamaya geçildi. İkinci aşama A grubunda, Eğitim, İçişleri ve Milli Savunma bakanlıkları çalışanları, gıda ve taşımacılık sektörlerinde görevli personel ile 50–64 yaş grubunda yer alanlar aşılanacak. Salgını kontrol altına almak amacıyla başlatılan aşılamanın büyük bölümü Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) üzerinden yürütülürken, randevuların 10 dakika arayla verilmesi de batı illerinde ASM'lerdeki yoğunluğun artmasına neden oldu. Buna bağlı olarak bazı illerde iş yükü artarken, özellikle Şanlıurfa, Mardin ve Diyarbakır gibi illerde ise aşılanma oranları beklenenin altında seyrediyor. Bu bölgelerde görev yapan aile hekimlerine göre aşı talebinin olmaması, aşı kampanyasının topluma ulaşmamasından ve randevu sistemindeki sıkıntılardan kaynaklanıyor.
'TEREDDÜT YAŞAYANLARI AŞIYA YÖNLENDİRMEYE ÇALIŞIYORUZ'
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimleri Kolu Başkanı Emrah Kırımlı, geçtiğimiz haftalarda aşı randevu sisteminden kaynaklı oluşan bir yoğunluğun olduğunu ancak bu haftanın sakin geçtiğini kaydetti. Özellikle İstanbul başta olmak üzere büyük illerde 65 yaş ve üsttü yurttaşların yüzde 70'e yakının aşılandığını ifade eden Kırımlı, “Bir kısmı hastalık geçirdiği için aşı olmayacak, bir kısmı kendi hastalık durumundan dolayı aşılanamayacak, bir kısmı da tereddütte. İşte o tereddütte olanları bilgilendirip aşıya yönlendirmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
'GENÇ NÜFUSUN AŞILANMASI İÇİN FARKLI ÇÖZÜMLERİN BULUNMASI LAZIM'
ASM'lerin iş yükünün bu süreçte çok arttığını, genç nüfusun aşılanmaya başlamasıyla birlikte bu yoğunluğun daha da artacağına dikkat çeken Kırımlı, Sağlık Bakanlığı'nın da ekipman desteği sağlamadığını belirterek şöyle konuştu: “65 yaş ve üstü yurttaşlar zaten bizlerin hastaları o konuda sorun yok; ancak genç nüfusun aşılanmaya başlamasıyla – eğer yüz milyon aşı yapılacaksa- farklı çözümlerin bulunması gerekiyor. Her aile sağlığı merkezinin fiziki şartları da aynı değil. Bu yüzden de ASM'ler bu yükü daha fazla kaldıramaz. Bizim bunu sürdürmemiz mümkün değil. Öte yandan ASM'lerin ekipman giderleri özellikle aşılama sürecinde çok fazla arttı. Eldiven, maske, tıbbi atık kutusu gibi ihtiyaçların bizlere sağlanması gerekiyor.”
'AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNİN ÇALIŞMA PLANLARINA MÜDAHALE EDİLMESİN'
İş yükünün artmasıyla birlikte gebe-bebek takibi, çocuk aşılama ile kanser taramaları gibi rutin işlerini yapmakta zorluk çektiklerini belirten Aile Hekimleri Derneği Başkanı Özlem Sezen de “Özel, devlet ve üniversite hastanelerinde birkaç tane aşı polikliniği var ve aşılama oradan yürütülüyor. Ama biz aile hekimlikleri olarak diğer normal işlerimiz sürerken bir yandan da aşılama yapıyoruz. Tabi ki bu da büyük bir yoğunluğa neden oluyor. Biz kendi çalışma planımızı yapıyoruz ve bu sisteme müdahale olsun istemiyoruz. Her müdahale hem bizim hem de hastanın işini zorlaştırıyor. Diğer yandan da aile sağlığı çalışanı eksiğimizin tamamlanmasını talep etmiştik, etmeye de devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.
MARDİN’DE AŞILAMA ORANI YÜZDE 29: CAMİ HOPARLÖRLERİNDEN 'AŞI' ANONSU YAPILIYOR
Mardin’de görevli aile hekimi Volkan Binbaş, kentte aşılama oranlarının Türkiye ortalamasının çok altında olduğunu işaret ederek, “Şu an 65 yaş üstü nüfusun aşılanma oranı yüzde 29 civarında” dedi. Aşı tedarikinde bir sıkıntı olmadığını ancak talebin yetersiz olduğunu kaydeden Binbaş, bu durumun nedenlerini şöyle anlattı: “Vatandaş bu teknolojiyi kullanmakta ve randevu almakta zorlanıyor. Buna bağlı olarak aşı farkındalığı da Mardin’de düşük seyrediyor. Özellikte kamuoyunda aşıya ilişkin çıkan olumsuz haberler de insanların aşı talebini olumsuz etkiledi. Aşılama oranlarının düşüklüğünden kaynaklı olacak ki vatandaşı aşıya yönlendirmek için cami hoparlörlerinden anons yapılmaya başlandı. Hakkâri, Şırnak, Mardin illerinde durum bu şekilde sürüyor. Diyarbakır’da bile 65 yaş üstü aşılama oranı şu an için yüzde 49 olarak karşımıza çıkıyor.”
'ÇOĞU HASTANIN RANDEVUSUNU DA BEN ALDIM'
Mardin’de randevu alamama sorunlarını da çözmeye çalıştıklarını ifade eden Binbaş “Çoğu hastanın randevusunu da ben aldım. Hatta ilk doz için gelen hastaların ikinci doz aşı randevularını dahi o anda alıyoruz. Buna rağmen aşılama oranları düşük seyrediyor. Bu açıdan biz yoğunluk yaşamıyoruz. Aşı var ama talep yok. Bu durumu aşı karşıtlığına bağlamak istemiyorum ama insanlar şeffaf olunmadığı için endişeli” diye konuştu.
'ŞANLIURFA’DA İNSANLAR AŞIDAN HABERDAR BİLE DEĞİLLER'
Şanlıurfa’da aile hekimi olarak görev yapan Bulut Ezer de, aşılama oranlarının Güneydoğu'da batıya oranla düşük seyrettiğini ifade ederek şunları söyledi: “Şanlıurfa’da 65 yaş ve üstü aşılama oranı yüzde 25’lerde. Bunun birkaç sebebi var. Öncelikle insanlar internet üzerinden randevu sistemine alışık değil. Maalesef buralarda cep telefonu dahi kullanan bile azken sosyal medya, internet konusunda yetersizlikler mevcut. İnsanlar aşıdan haberdar bile değil burada, özel olarak arayıp bilgilendirmek gerekiyor. Yeteri kadar aşı talebi olmadığı için aşı yetersizliği meydana gelmedi. Randevu sistemindeki tıkanıklık özellikle doğuda aşılamanın efektif yürütülememesine neden oldu. Bir de insanlar hastanelerde de aşı yapıldığından haberdar değil. Şu anda herhangi bir hastanede 6 tane aşı kabini oluşturulmuş ve günde 4–5 tane aşı yapıyor. Ama tek birimlik bir aile hekimliğinde günde 15 aşı yapılabiliyor. Bu da sistemin var olan araçlarının doğru kullanılmadığını gösteriyor. Aşı kampanyası topluma ulaşmıyor.”
'BU HIZLA AÇILMA DÜŞÜNÜLEMEZ'
Muğla’da aile hekimliği yapan Can Kirişçi ise aşılamanın büyük bölümünün ASM’ler üzerinden yürütüldüğüne dikkat çekti, son dönemde yapılan “açılma” tartışmalarına ilişkin şunları söyledi: “Kendi rutin işlerimizi dahi askıya alarak aşılamayı sürdürüyoruz. En büyük miktarı geçtiğimiz hafta 600 bin doz aşı yaparak yaşadık. Bunun sanırım 500 bin civarı ASM’lerde yapıldı. Kabaca düşünürsek biraz kapasite zorlamasıyla yani poliklinik hizmetlerimizi askıya alırsak günde 1 milyon aşı yapabiliriz. 120 milyon aşının 120 günde tamamlanması anlamına gelir. Bu da açılma için gerekli olan süreyi geçer. Yani turizm sezonun açılmasına yetişmez. Bunun için aşı merkezlerinin oluşturulması lazım. 120 milyon aşı çok çabuk temin edilip ve yoğun aşının yapılabileceği merkezler oluşturulmalı. Ayrıca 30 bin kadar da hemşire alımı yapılmalı. Bu hızla açılma düşünülemez.
Bu süreçte inisiyatif aile sağlığı merkezlerine bırakılmadı, bu da sorunlara neden oldu. Aile sağlığı hizmetinde mobil hizmetler var ve hekim köylere giderek sağlık hizmeti veriyor. Ama MHRS randevu sistemine müdahale edildiği için köy görevinde olan hekime randevu açılıyor. Biz bu duruma ve randevuların 5 dakika olarak değiştirilmesine ciddi bir tepki koyduk. Hem hastanın aşı olduktan sonra izlenmesi gerektiği söyleniyor hem de 5 dakikada bir randevu veriliyor. Sonrasında randevu arası 10 dakikaya yükseltildi. Bu yüzden sistem ile ilgili sorunlar oluştu. Şu anda 65 yaş ve üstü kişilerde aşılama oranı yüzde 70’lere geldi ama belirgin bir yavaşlama da var.”