Çöplerden kâğıt, plastik ve demir gibi çeşitli atıkları toplayarak geçimlerini sağlamaya çalışanlara üniformalı yasal statü getiriliyor.
Sözcü'den Erdoğan Süzer'in haberine göre; üzerinde çalışılan taslak düzenlemeye göre, çöplerden atık toplamak isteyenler bulundukları ildeki çevre il müdürlükleri ile belediyelere başvuru yapacak.
Durumları uygun görülenlere belediyeler tarafından çalışma iznini gösteren kimlik belgesi ile üniforma verilecek.
Ek iş olarak yasak
Taslak düzenlemeyle birlikte, atık toplama işinde 18 yaşın altındaki çocuklar çalışamayacak. Ayrıca başka bir mesleği ya da işi olan esnaf, işçi, memur da ek iş adı altında çöplerden atık toplayamayacak.
Üniforması ve yakaya asılan kimlik belgesi olmadığı halde çöplerden atık toplayanlar zabıta ve polise şikayet edilecek.
Belediyelerden ücret almayacaklar
Kanunen kağıt toplayıcılığı diye bir sektör yok. İşçilerin topladıkları atıklar firmalar tarafından belgelendiriliyor ancak toplayıcıların yasal statüleri, dolayısıyla herhangi bir güvenceleri yok.
Milliyet’ten Mithat Yurdakul’un aynı taslak üzerine yaptığı habere göre ise atık kağıt toplayıcılar artık ilçe belediyelerine bağlı çalışacak ama belediyelerden herhangi bir ücret almayacak ve topladıkları atıklarla geçimini sürdürmeye çalışacak.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yakında son halini alacak çalışması kapsamında her ilçede belediye tarafından atık toplayıcılar için kontenjan belirlenmesi planlanıyor. Sosyal güvence kapsamına alınmalarının da gündemde ancak henüz kesinleşmiş bir durum yok.
Atık depolarına baskınlar yapılmıştı
Emine Erdoğan’ın duyurduğu Sıfır Atık Projesi ve geçen sene kurulan Türkiye Çevre Ajansı, kağıt toplayıcıları üzerindeki baskıları artırmıştı.
İstanbul Valiliği’nin 23 Ağustos 2021 tarihli kağıt toplayıcılığının yasaklanmasına yönelik kararı sonrası, atık depolarına baskınlar düzenlenmişti.
Düzenlemeye karşılık işçilerin ihtiyaçları
Yaşananların ardından Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’ün geri dönüşüm işçilerine ilişkin hazırladığı Kasım 2021 tarihli “yaşam hakkı” raporuna göre, işçilerin öncelikli ihtiyaçları şöyle sıralanıyordu:
- Atık toplayıcılığının yeni bir iş kolu olarak kabul edilmeli ve bu alanda faaliyet gösteren işçilerin kayıt altına alınmalı. Bireysel prim ödeme yöntemiyle kendileri ve aileleri sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmalı.
- Toplayıcı işçilerinden ucuza aldıkları atıkları, lisanslı tesislere yüksek bedellerle satan aracılar, depocular ve yasa dışı depolama tesisleri denetimlerle ortadan kaldırılmalı, belediyelerin direkt alım yapabileceği geri dönüşüm tesisleri kurularak emek sömürüsü zinciri kırılmalı.
- Her yıl artan gelirler üzerinden belirli bir pay işçilere verilmeli ve atık toplama işçilerinin çalışma koşullarının iyileştirilmesi hakkında yasal düzenlemeler yapılmalı.
- İşçilerin çalışma sağlık koşullarının iyileştirilmesi için toplayıcılık esnasında kendilerini koruyabilecekleri mesleğe özgü yeni ekipmanların hazırlanmalı, toplama sırasında kullanılacak önlük ile iş eldiveni, toza ve bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu maske, güneşe karşı şapka, koruyucu siperlik gibi koruyucu kıyafetlerin çalışma koşullarına uygun olarak tasarlanmalı ve ücretsiz temin edilmeli.
- Atıkların toplandığı “çek çek” adı verilen araçlar, hijyen koşullarına ve kent estetiğine uygun şekilde projelendirilmeli, işçilerin akülü ve hafif araçlar talebine karşılık verilmeli.
- İşçileri için İl Sağlık Müdürlükleri tarafından her yıl sağlık taraması yapılmalı, iş alanları ile ilgili hepatit, tüberküloz ile tetanoz vb. aşıları tamamlanmalı.
- Çocuk işçiliğinin önlenmesi için Millî Eğitim Bakanlığı tarafından özel bir program hazırlanması, dezavantajlı olarak eğitim hayatına başlamak zorunda kalan çocuklar için burs desteği sağlanmalı, ailelerin çocuklarını çalıştırmaması için sigorta primlerinde yapılacak teşvik destekleri, denetimler ve bilinçlendirme faaliyetleri ile çocukların eğitimi güvence altına alınmalı.