TİHV'e 2023 yılında 781 başvuru yapıldı
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), işkence ve kötü muameleye maruz kalan kişilere yönelik 2023 yılına ait "Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu"nu açıkladı.
Raporda, 2023 yılında 739 kişi kendi adına, 42 kişi ise bir yakını adına işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı için TİHV'e başvuruda bulundu. Son 10 yılda işkence nedeniyle yapılan başvuru sayısının 7 bin 548'e, vakfın kuruluş yılı olan 1990'dan bu yana ise 21 bin 894'e ulaştığı belirtildi. İşkence görenler arasında en küçük yaşta olanın 7 yaşında olduğu kaydedildi.
Gözaltında 6 Kişi Hayatını Kaybetti
TİHV'e başvuran her 10 kişiden en az 7'si 2023 yılında, en az 9'u ise son 6 yıl içinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını belirtti. Raporda, işkence ve kötü muameleye maruz kalan 6 kişinin gözaltı sürecinde yaşamını yitirdiği vurgulandı. Bu durum, işkence uygulamalarının yaygınlığı ve ciddiyeti konusunda önemli bir gösterge olarak nitelendirildi.
Kadın ve LGBTİ+ Başvurularında Artış
İşkenceye maruz kalanların 240'ı kadın (yüzde 32,8), 428'i erkek (yüzde 58,5), 63'ü ise non-binary/queer olarak kendini tanımladı. İstanbul, İzmir ve Ankara temsilciliklerine yapılan başvuruların aylara göre dağılımında, Onur Haftası etkinliklerine yönelik engellemeler ve işkence fiillerinden dolayı Haziran ve Temmuz aylarında dikkate değer bir artış görüldü.
Başvuruların Yaş Dağılımı: En Küçük 7, En Büyük 77 Yaşında
İşkence gördüğü için vakfa başvuranların en küçüğü 7, en büyüğü ise 77 yaşında. Başvuranların yaklaşık yarısı (yüzde 49,2) 19-35 yaş aralığındaki kişilerden oluşuyor.
Resmi ve Resmi Olmayan Gözaltılar
Raporda, TİHV’e işkence nedeniyle yapılan başvuruların 598’inde (yüzde 81,8) resmi gözaltı işlemi yapıldığı, 133 başvuruda ise (yüzde 18,8) gözaltı sürecinin kayıt dışı olduğu belirtildi. Bu durum, toplumsal gösteri ve basın açıklamalarına yönelik polis müdahalelerinde işkenceye başvurulmasına karşın resmi gözaltı yapılmamasıyla ilişkilendirildi ve "işkencenin son yıllarda değişen yüzü" olarak tanımlandı.
En Çok Başvuru İstanbul'dan
2023 yılında işkence nedeniyle en çok başvuru, vakfın İstanbul’daki tedavi ve rehabilitasyon merkezine yapıldı. İstanbul’daki merkeze 251, İzmir’e 172, Van’a ise 161 başvuru yapıldı. Şubat 2023 depremleri nedeniyle 4 aya yakın hizmet veremeyen TİHV Amed Temsilciliği’ne yapılan başvuru sayısı 125’e ulaştı. Cizre ve Ankara’ya yapılan başvuru sayısı ise sırasıyla 40 ve 32 oldu.
İstanbul Emniyeti İlk Sırada
İstanbul Emniyet Müdürlüğü, gözaltına alınanların işkence uygulamalarına maruz kaldıkları yerler arasında ilk sırada yer alırken, onu Diyarbakır, Ankara ve Van emniyet müdürlükleri izledi.
Raporda, TİHV’e yapılan başvurularda doğum yerleri ve anadili birlikte değerlendirildiğinde, Kürt etnik kimliğinde olanların diğer etnik kimliklere göre işkenceye daha fazla maruz kaldığı ve bu durumun 2023 yılında da değişmediği belirtildi. Başvuruların yüzde 67’sinin anadili Kürtçe olan kişilerden oluştuğu vurgulandı.
