Kadın gazetecilere yönelik 1 aylık hak ihlalleri: Tutuklama, taciz ve davalar

Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ) Haziran ayında kadın gazetecilere yönelik tutuğu hak ihlali raporunu paylaştı.

Raporda, 55 ihlal tespit edilirken, bunlar arasında, basın özgürlüğüne yönelik diğer saldırıların yanı sıra gözaltılar, yasal taciz ve sahada fiziksel saldırılar ve dünyanın farklı yerlerinden haber yapan kadın gazetecilere yönelik bilgiler de yer aldı.

Haziran ayında basın özgürlüğü için büyük kazanımların elde edildiği ifade edilen raporda, Birleşik Krallık’ta multi-milyarder Arron Banks, ünlü gazeteci Carole Cadwalladr’a karşı iftira niteliğindeki SLAPP’yi (kamu katılımına karşı stratejik dava) kaybettiği kaydedilen raporda, çeşitlilik ve empatiyi vurgulayan bir dizi etkinlik ve panelle tartışma gerçekleştirdiği belirtildi.

Haziran ayında yaşanan ihlaller şöyle sıralandı:

• Filistin: Filistinli gazeteci Ghufran Harun Warasneh, 1 Haziran’da İsrail işgali altındaki Batı Şeria’daki Arroub mülteci kampı yakınlarındaki bir kontrol noktasında İsrail güçleri tarafından vurularak öldürüldü.
• Türkiye: 16 Haziran’da, dört Kürt kadın gazeteci hapsedildi. Diyarbakır’da eş zamanlı polis baskınlarının ardından 16 meslektaşıyla birlikte bir haftadan fazla tutuklu kaldıktan sonra mahkeme onları (kadın gazetecileri) cezaevine gönderdi. Gözaltının sekizinci gününde mahkeme, aralarında Jin Haber Müdürü Safiye Alagaş, Neşe Toprak, Elif Ungur ve Remziye Temel’in de bulunduğu 16 gazeteciyi tutukladı.
• Bağımsız haber portalı Bianet’in editörü Evrim Kepenek, altı yaşındaki çocuğa cinsel istismarda bulunmakla suçlanan bir erkek tarafından kendisine yöneltilen “hakaret” davasının ikinci duruşması için 22 Haziran’da İzmir’de mahkemeye çıkacaktı. Duruşma 1 Kasım 2022’ye ertelendi
• Gazeteciler Senem Büyüktanır, Seda Taşkın, Cansu Timur, Emel Vural ve Öznur Değer, 2013 yılında aktivist Ethem Sarısülük’ün öldürülmesini anmak için 1 Haziran’da Ankara’da düzenlenen farklı protestoları izlemeleri fiziksel olarak engellendi.
• 25 Haziran’da polis, insan hakları savunucularının ve İstanbul’da zorla kaybedilen kişilerin ailelerinin protestolarını izleyen dört kadın gazeteciye fiziksel saldırıda bulundu ve engelledi. Etkin Haber Ajansı’ndan Pınar Gayıp, Evrensel muhabiri Eylem Nazlıer, dokuz8 muhabiri Fatoş Erdoğan ve gazeteci Zeynep Kuray’a fiziksel saldırıda bulundu.
• Haziran ayının son haftasında İstanbul’da her yıl düzenlenen LGBTQ+ Onur Yürüyüşü ve Onur Haftası kutlamaları sırasında en az 9 kadın gazeteci polis tarafından fiziksel saldırıya uğradı ve engellendi.
• Hindistan: Gazeteci Teesta Setalvad, 25 Haziran’da Gujarat’ta binlerce kişinin ölümüyle sonuçlanan 2002 mafya şiddeti için hükümetten üst düzey yetkililerden hesap sorulmasını talep ederken tutuklandı.
• Mısır: Foto muhabiri Alia Nasreddin Awad, 28 Haziran’da Kahire’de yaptığı toplu bir davanın ardından 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Gazeteci, 2015 yılında Helwan’daki hükümet karşıtı protestoları filme almaktan terörizm ve vandalizmle ilgili suçlamalardan mahkum edildi.
• Brezilya: Bir hukuk mahkemesi 9 Haziran’da gazeteci Juliana Dal Piva’ya Başkan Jair Bolsonaro ve ailesi tarafından yolsuzluk iddialarını haber yapmasının ardından gönderdiği tehdit mesajlarını kamuoyuna açıkladığı için avukat Frederick Wassef’e 10 bin real (yaklaşık 2 bin ABD Doları) tazminat ödemesine karar verdi.
• Birleşik Krallık: Birleşik Krallık’ta multimilyoner Arron Banks, araştırmacı gazeteci Carole Cadwalladr’a karşı iftira niteliğindeki SLAPP’ını kaybetti. 13 Haziran’da açıklanan karar, The Observer ve Guardian gazetecisi için üç yıl süren, genellikle kinci, yasal bir çilenin sonunu işaret etti. Arron Banks, Ted Talk sırasında yaptığı bir yorum ve Rus devletiyle ilişkisi hakkında yalan söylediğini söylediği bir tweet için ona dava açtı. Carole Cadwalladr, iki durumda iftira nedeniyle tahmini 750 bin ila 1 milyon £ arasında tazminat talep eden davayla yüzleşmek için mahkemeleri dolaşırken aşırı sıkıntıya maruz kalmıştı.
• Belarus: Bağımsız Belarus dijital haftalık Novy Chas’ın editörü Aksana Kolb, “kamu düzenini ağır ihlaller düzenlemek veya bunlara katılmak” suçlamasıyla 15 Haziran’da açık cezaevinde 30 ay hapis cezasına çarptırıldı.
• Beyaz Rusya: Hapisteki gazeteciler Iryna Leushyna, Iryna Zlobina, Katsiaryna Andreyeva ve Iryna Slaunikava bu ay işleriyle ilgili farklı davalarda farklı suçlamalarla yargılandılar. Başkan Alexander Lukashenko’nun hükümeti, Ağustos 2020’de tartışmalı yeniden seçilmesine karşı yapılan kitlesel protestolardan bu yana bağımsız basına karşı aşırı yaklaşmaya devam ederken, dört kadın gazeteci de duruşma öncesi tutuklamalara maruz kaldı.
• Lübnan: Gazeteci ve CFWIJ üyesi Luna Safwan iki ayrı dava ile karşı karşıya kaldı.
• Brezilya: Gazetecilik ve basın özgürlüğünde kadınların büyük bir zaferinde, São Paulo’daki bir mahkemede gazeteci Patricia Campos Mello’nun Başkan Jair Bolsonaro’ya karşı son derece aşağılık ve cinsel içerikli hakaretler nedeniyle açtığı davada lehinde karar verdi. 29 Haziran’da kararı açıklayan mahkeme, Jair Bolsonaro’ya 2020’de kendisine karşı cinsiyetçi sözler söylediği için Patricia Campos Mello’ya “manevi tazminat” olarak 35 bin real (kabaca 6.700 $) ödemesine karar verdi.
• Amerika Birleşik Devletleri: Polis, 24 Haziran’da California, Los Angeles’ta üreme hakları protestolarını belgeleyen bağımsız gazeteci Tina-Desire Berg’e fiziksel saldırıda bulundu ve engelledi.

Gazetecilere dönük gözaltı ve engellemeler

• Türkiye: Dicle Fırat Gazeteciler Derneği Eş Başkanı ve Mezopotamya Ajansı editörü Dicle Müftüoğlu, polisin 3 Haziran’da Diyarbakır’daki evine baskın düzenlemesinin ardından dört gün süreyle gözaltına alındı. Dicle Müftüoğlu adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
• Gazeteci İnci Hekimoğlu, 16 Haziran günü erken saatlerde İzmir’deki evine polis baskını düzenlendi ve ardından yaklaşık 12 saat gözaltında tutuldu. İnci Hekimoğlu, İzmir İl Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’nde saatlerce gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakıldı. İnci Hekimoğlu, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek hakkında soruşturma başlatıldı ve ifadesi alındı.
• Etkin Haber Ajansı (ETHA) editörü Pınar Gayıp, cinsel istismarda bulunduğu iddia edilen bir kişinin avukatı tarafından davayı haber yapması nedeniyle bedensel zarar vermekle tehdit edildi. Pınar Gayıp, davadaki gelişmelere ve devam eden davaya ilişkin üç rapor yayınladı.
• Hindistan: Gazeteci Teesta Setalvad, 2002’de Gujarat’ta binlerce kişinin ölümüne neden olan mafya şiddeti için hükümetin üst kademelerinden hesap vermesini isterken tutuklandı.
• Bosna-Hersek: Bosnalı gazeteci Nataša Miljanovic-Zubac’ın park halindeki arabası, 15 Haziran’da güneydeki Trebinje kasabasındaki evinin önünde kundaklamayla hedef alındı. Trebinje savcılığı konuyla ilgili soruşturma başlattı.
• Tacikistan: Sürgündeki gazeteci Anora Sarkorova’nın annesi ve erkek kardeşi, İçişleri Bakanlığı’nın Organize Suçlarla Mücadele Dairesi memurları tarafından kısa süreliğine gözaltına alındı.
• Ukrayna: Sevgil Musaieva ve bağımsız Ukrayna haber sitesi Ukrainska Pravda’nın genel yayın yönetmeni ve muhabiri Sonia Lukashova, portalın yakın zamanda siyasi yetkililerin görevden alınmasına ilişkin bir soruşturma raporu yayınlamasının ardından çevrimiçi olarak ve telefon görüşmeleri yoluyla tehdit edildi.
• Hindistan: Araştırmacı gazeteci Rana Ayyub, sorumlu tutmak istediği Hindistan devlet yetkililerinin emriyle Twitter tarafından sansürlendi.
• Pakistan: Yerel yayıncı 24 News HD’nin muhabiri Saba Bajeer, kendi rızası olmadan kaydedilen ve sahadayken yoldan geçen biri tarafından viral hale getirilen bir video nedeniyle organize trol saldırılarına ve çevrimiçi tacize maruz kaldı.
• Rusya: 14 Haziran’da Rusya Dışişleri Bakanlığı, ‘yanlış ve tek taraflı bilgilerin kasıtlı olarak yayılmasına karıştıklarını’ iddia ederek Birleşik Krallık’tan altı kadın gazetecinin ülkeye girmesini yasakladı.
• Filipinler: Nobel Barış Ödülü sahibi ve gazeteci Maria Ressa’nın bağımsız çevrimiçi haber portalı Rappler’ın 28 Haziran’da Filipinler Güvenlik ve Değişim Komisyonu tarafından yeniden kapatılması emredildi.