İran'da gıda fiyatı protestoları yayıldı: 'Çok sayıda tutuklama yapıldı, en az 4 kişi öldü'

ABD'nin çok ağır yaptırımları altındaki İran'da, halkın geçinebilmesi için temel ihtiyaç maddelerine uygulanan devlet sübvansiyonlarından kısmen vazgeçme kararının protestolarla karşılandığı belirtildi. 

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin 9 Mayıs'ta TV'ye çıkıp temel gıda maddelerinde sübvansiyon kesintisi açıklamasının ardından, çeşitli un bazlı gıda maddelerinde yüzde 300'e varan fiyat artışları nedeniyle protestolar düzenlendiği haberleri geldi. 

Haberlere göre ülke çapında yayılan protestolarda, dini lider Ayetullah Ali Hamaney ve Reisi'ye karşı sloganlar atılırken, en az 4 kişinin öldüğüne dair doğrulatılmamış iddialar var. 

İran'da resmi rakamlara göre 85 milyonluk nüfusun neredeyse yarısı yoksulluk sınırının altında yaşarken, Reisi hükümeti sübvansiyonları kesmenin yanısıra yemeklik yağ ve süt ürünleri gibi bazı temel ürünlerin fiyatlarını artırdı.

Sosyal medyaya düşen videolara göre hayat pahalılığına karşı başlayan protestolarda giderek siyasi özgürlük, İslami yönetime son, liderlerin devrilmesi, ölmesi taleplerinin yükseldiği, Hamaney'in resimlerinin yakıldığı sahnelere rastlanırken, bazılarında İslam Devrimi sonucu gittiği sürgünde ölen Şah Rıza Pehlevi'nin oğlunun geri dönmesi çağrısında bulunuldu. 

Twitter'daki görüntülere göre Erdebil, Huzistan, Loristan ve Razavi Horasan gibi onlarca ilde protesto gösterileri yapıldı. Devlet bağlantılı medya kuruluşları ise, ülkede sükunetin yeniden sağlandığını duyurdu. Ancak sosyal medyada paylaşılan videolara göre pazar günü protestolar İran genelinde Türkmenistan sınırına yakın Kuçan kasabası, kuzeydeki Reşt şehri ve batıdaki Hamedan şehri dahil en az 40 şehir ve kasabada devam etti. Reuters, sosyal medya gönderilerinin hakikiliğini bağımsız olarak doğrulayamadığını belirtti. 

İran devlet haber ajansı IRNA'nın cuma günkü haberinde bazı şehirlerde bazı dükkanların ateşe verilmesi nedeniyle polisin çok sayıda kişiyi tutukladığı haberini geçti. Tutuklananların sayısının 20'en fazla olduğu belirtildi. Yarı resmi haber ajansı ILNA, cumartesi günü bir milletvekiline dayanarak, güneybatıda petrol üreten Huzistan eyaletinin Dezful şehrinde bir protestocunun öldürüldüğünü aktardı. Ancak Twitter'daki videolarda, güvenlik güçlerinin müdahalesinde en az 4 gösterici öldü. 

Küresel internet takipçisi NetBlocks, cumartesi günü protestolar sırasında İran'da saatlerce internetin kesildiğini duyurması, İranlı yetkililerin protestocuların birbirleriyle iletişim kurmasını ve sosyal medyada video paylaşmasını engelleme çabası olarak yorumlandı. 

Reuters'in pazar günü temasa geçtiği başkent sakinleri, Tahran genelinde yoğun güvenlik güçlerinin bulunduğunu söyledi. 

Son yıllarda sık sık tekrarlanan protestoların yeni dalgası, Donald Trump yönetimi döneminde 2018'de daha da ağırlaştırılarak geri dönen ABD yaptırımları altında felç olan ekonomiyi ayakta tutmak için uğraşan İran liderliği üzerindeki baskıyı artırdı. Trump'ın çıktığı 2015 tarihli İran'la nükleer anlaşmayı yeniden canlandırma müzakereleri marttan beri çıkmaza saplanmış halde. 

2019'da devletin akaryakıt sübvansiyonlarının kesilmesi nedeniyle benzin fiyatlarının roket gibi yükselmesi üzerine başlayan protestolarda Reuters'e göre 1500, BM'ye göre 400, Uluslararası Af örgütüne göre 300 kişi ölürken, İranlı yetkililerin açıklamalarında 230 can kaybına yer verilmişti.