'Hasta tutukluların tahliyesi önündeki engel İnfaz Kanunu’

İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) verilerine göre, 2022 yılında 76 tutuklu cezaevlerinde yaşamını yitirdi, bunların 35’i hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Hala cezaevlerinde bulunan 651'i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklu için insan hakları savunucuları, siyasetçi ve sivil toplum örgütlerinin çağrılarına kulak tıkayan iktidar, 28 Şubat Davası”ndan müebbet hapis cezası verilen Korgeneral Vural Avar’ın 20 Aralık 2022 tarihinde Sincan F Tipi Cezaevi’nde yaşamını yitirmesinin ardından 3 Ocak’ta “Sürekli Hastalık, Sakatlık ve Kocama Sebebiyle Kişilerin Cezalarının Hafifletilmesi veya Kaldırılması Hakkında İşlemler” başlıklı 8 maddelik bir genelge yayımladı.

Ceza İşleri Genel Müdürlüğü kurumlarına gönderilen 8 maddelik genelgede, Anayasa’nın 104’üncü maddesi kapsamında “cezaları hafifletme veya kaldırma yetkisine” ilişkin işlemlerin, hükümlülerin talebi olmadan resen de başlatılabileceği kaydedildi. Genelgeyle “hasta tutuklular arasında ayrımcılık yapılıyor” tartışmaları sürerken, AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “28 Şubat davası”nda müebbet hapis cezasına çarptırılan 87 yaşındaki İlhan Kılıç ve 75 yaşındaki Kenan Deniz'in cezalarının Adli Tıp Kurumu'nun "kocama hali" raporu nedeniyle kaldırdı. Erdoğan, 9 yıl 46 ay 24 gün hapis cezası alan adli tutuklu Osman Kartal'ın cezasını da, "sürekli sakatlık hali" sebebiyle kaldırılmasına karar verdi. 

Ancak genelgenin şimdiye kadar Kürt, siyasi, devrimci, sol ve sosyalist hasta tutuklular için fiiliyatta bir karşılığı olmadı. Adalet Bakanlığı’nın genelgesine dair İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi Başkanı Mehmet Karataş, değerlendirmelerde bulundu.

ÇÖZÜM GETİRMİYOR 

ATK'nin yanlı ve bilimsellikten uzak raporları nedeniyle 2022'de 76 tutuklunun yaşamını yitirdiğini hatırlatan Karataş, bu tutukluların 35'inin ise hasta tutuklular olduğunu belirtti. Bakanlığın genelgesinin kimi olumlu düzenlemelere rağmen hasta tutukluların sorunlarını çözebilecek nitelikte olmadığını kaydeden Karataş, “Genelgenin getirdiği en önemli husus ATK'nin hasta tutuklunun cezaevinde 'kalabilir' ya da 'kalamaz' yorumunun kaldırılmış olmasıdır" dedi.

Hasta tutukluların sevk edildiği tam teşekküllü hastanelerde alınan raporlarla ATK'ye sevk edileceğini belirten Karataş, genelgenin içeriğine dair şunları aktardı: "ATK yapacağı muayene sonucunda tutuklunun hastalığına dair bilimsel tespitte bulunacak. Ancak ATK, hasta tutuklunun cezaevinde kalıp kalamayacağına dair yorumda bulunamayacak. Genelge ile birlikte hasta tutuklular hangi cezaevinde olursa olsun aylar öncesinde ATK'ye gönderiliyordu ama bu husus kaldırıldı. Gerekli görüldüğü takdirde ATK hasta tutukluya gün verecek, o gün veya bir iki gün öncesinde hasta tutuklu ATK'ye sevk edilecek. Bir diğer önemli husus cezaevinden sorumlu Cumhuriyet Başsavcılıkları hasta mahpusları re'sen muayeneye gönderebilecek. Diyelim ki tutuklu ya da aile ve tutuklunun vekili taleplerinden vazgeçtiler veya yapılan resen inceleme sonucu savcılık vazgeçti, bu durumda tüm evraklar Cezaevleri Genel Müdürlüğüne gönderilir. Genel müdürlükte evrakları af yetkisi için Cumhurbaşkanı’na gönderir ve Cumhurbaşkanı burada af yetkisine dayanarak hasta tutuklunun tahliyesi ya da cezaevinde kalmasına karar verir." 

İNFAZ KANUNU DEĞİŞTİRİLMELİ

Genelgenin hasta tutukluların tahliyesine dönük yeterli olmadığının altını çizen Karataş, “Özellikle düzenlemeyle getirilen bir husus var; ‘mahpusun ve ailesinin güvenlik güçlerinde araştırılıp bir rapora bağlanması.’ Bunun TMK kapsamındaki mahpuslar için subjektif olacağını görüyoruz. Daha önce kovid bahanesiyle binlerce tutuklu veya hükümlü tahliye edildi ancak TMK'den yargılanmış olanlar tahliye edilmedi. Bu nedenle 4 Kasım 2022'de İnfaz Kanunu’nda yapılması gereken değişikliklere ilişkin bir rapor yayınladık. Raporumuzda ATK'nin bilimsel çerçeveye oturtulması, emniyetin rolü ve TMK açısından İnfaz Kanunu’nda değişikliklerin yapılması gerektiğini belirttik. Bu değişiklikler yapılmadığı takdirde genelgede bulunan maddeler İnfaz Kanunu’nda yer alan düzenlemelerden dolayı hasta mahpusların tahliye noktasındaki engellemeler sürecek. Sorunların ortadan kaldırılması için süreci takip etmeye devam edeceğiz" diye belirtti.