Faturalardan TRT payının kaldırılması ne anlama geliyor?

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, dünkü (8 Kasım) kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada elektrik faturalarındaki TRT payı ile Enerji Fonu kesintilerini kaldırma kararı aldıklarını söyledi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de geçtiğimiz hafta Meclis’teki bütçe görüşmeleri sırasında TRT payının tarımsal sulama abone grubundan kaldırılmasıyla ilgili hazırlık yaptıklarını açıklamıştı.

Elektrik faturalardan alınan TRT payının tüketiciler açısından ne kadar adil olduğuyla ilgili tartışmalar uzun zamandan beri devam ediyordu.

Genellikle seçim süreçlerinde gündeme gelen tartışmalar, kaynakların eşit ve adil kullanımı ile TRT’nin yayın politikası üzerinde yoğunlaşıyordu.

TRT sadece faturalardan pay almıyor

Peki TRT elektik faturalarından nasıl gelir elde etmeye başladı?

Uzun adıyla Türkiye Radyo Televizyon Kurumu yani TRT kamu yayıncılığı yapması amacıyla 1964’te kurulduğunda özerk tüzel bir kişiliğe sahipti.

1972’deki anayasa değişiklikleri ile kurumun özerkliği kaldırıldı ve ‘tarafsız’ bir kamu iktisadi kuruluş olarak tanımlandı.

1984’te gelindiğinde de TRT’nin gelirlerini düzenleyen 3093 sayılı kanun kabul edildi. Kanunda TRT’nin tahsil edileceği ücretler ve elektrik enerjisi hasılatından ayrılacak pay sıralandı. Bu pay da yürürlükteki kanuna göre yüzde 2.

Sanayi sicil belgesi bulunan tüketiciler ve organize sanayi bölgeleri içinse TRT payı muafiyeti bulunuyor.

Ayrıca TRT televizyondan radyoya, cep telefonundan akıllı kol saatine, arabadan tablete kadar çok sayıda üründen yüzde 16 ile yüzde 0,01 arasında değişen oranda bandrol ücreti alıyor.

Faturalarda durum ne?

Bugün itibariyle bir elektrik faturasının üzerindeki tüm vergiler, fatura borcunun yaklaşık yüzde 21'ine denk geliyor. En büyük vergi kalemi de KDV.

Buna ek Enerji Fonu Ücreti ve TRT payı da tahsil ediliyor. Bu iki kalemden vazgeçilmesi 228 TL’lik ortalama bir faturada tüketicilerin 3,2 TL ücreti ödemeyecekleri anlamına geliyor.

Bugün Türkiye'de 45 milyondan fazla kişinin elektrik aboneliği bulunuyor.  

Gelirinin ne kadarı fatura ve bandrolden?

Ozan Bingöl’ün vergiyedair.com’da aktardığına göre 2004-2019 dönemini kapsayan 16 yıllık dönemde TRT’nin toplam geliri 23,9 milyar TL. Bu gelirlerin 10,4 milyar TL’si bandrol geliri, 9,5 milyarı ise enerji payı.

TRT’nin sadece 2019’da elde ettiği 3 milyar 170 milyon TL’lik gelirin 1 milyar 45 milyon TL’si faturalardan. Bir başka ifadeyle TRT gelirinin üçte birini elektrik faturalarından elde ediyor.

Ayrıca TRT’nin 2019 bilançosuna göre banka hesabında (Aralık 2019 itibariyle ) 930 milyon 203 bin 927 TL’si bulunuyor. Yani TRT bir gelir sıkıntısı içinde değil.

Ayrı bir not olarak TRT’nin 2016’dan sonra yayınlamayı bıraktığı faaliyet raporlarını 2021’in başında toplu olarak yayınladığını da eklemek gerek.