AYM'den keyfi erişim engeline 'pilot' karar: Meclis yeni yasa yapacak
Anayasa Mahkemesi (AYM), sulh ceza hakimlerinin verdiği erişim engeli kararlarından 9'u için basın özgürlüğünün ihlal edildiği yönünde karar verdi. 'Pilot' karar Meclis'e gönderildi.
Sulh ceza hakimliklerinin verdiği erişim engeli kararları Anayasa Mahkemesi'den veto yedi. Konuyla ilgili 9 ayrı başvuruda basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar veren Anayasa Mahkemesi, 'pilot' olarak tanımlanan kararı yeni düzenleme yapılması için Meclis'e gönderdi. Meclis 1 yıl içinde yeni düzenleme yapılmazsa bu yönde yapılan tüm başvurularda ihlal kararı verilecek.
Habertürk'ten Fevzi Çakır'ın haberine göre basın ve ifade özgürlüğü tartışmalarını beraberinde getiren erişim engeli kararlarından birçoğu bir kısmı bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.
Anayasa Mahkemesi, bu başvurulardan 9’u üzerinden önemli bir pilot karara imza attı. Yüksek Mahkeme, sulh ceza hakimlerince pek çok habere ilişkin verilen erişim engeli kararlarının ifade ve basın özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. İhlallerin ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararların birer örneği ilgili sulh ceza hakimliklerine gönderildi. Ayrıca başvuruculara 8 biner TL tazminat ödenmesi de kararlaştırıldı.
Mahkeme önünde benzer pek çok başvurunun bulunduğuna dikkat çekti. Bu dosyaların hepsinde ihlal kararı verilerek, erişim engellerinin kaldırılmasının sağlanabileceği ancak bu durumun yeni ihlallerin önüne geçmeyeceğini belirtti. Yeni hak ihlallerinin yaşanmaması için erişim engeli kararlarının dayanağı olan yasada değişiklik yapılması gerektiği vurgulandı. Bu nedenle kararın bir örneğinin Meclis ve Adalet Bakanlığı’na da gönderilmesi kararlaştırıldı. Bu kapsamda Meclis’te gereken düzenlemenin yapılması için benzer başvuruların görüşmesi 1 yıl süreyle ertelendi.
Kararda, yapılacak yeni düzenlemenin çerçevesi de çizildi. Buna göre; erişim engeli usulünün kapsamı hukuki ve yeterli açıklıkta olmalı. Erişim engeli için acil toplumsal ihtiyaç zorunluluğu getirilmeli. Kamu makamların müdahale sınırı ortaya konulmalı. Keyfi uygulamalara yol açmayacak güvenceler oluşturulmalı. Erişim engelli kararları istinaf ve temyiz denetimine açılmalı. Sulh ceza hakimlikleri erişim engeli kararlarına son çare olarak başvurmalı.
Söz konusu pilot karar uyarınca 1 yıl içinde yeni yasal düzenleme yapılmazsa; Anayasa Mahkemesi önünde bekleyen ve bu sürede yapılacak olan tüm benzer başvurular için hak ihlali kararı verecek. AYM önünde 500 dolayında hali hazırda “erişim engeli” konulu bireysel başvuru dosyası olduğu kaydediliyor.
PİLOT KARAR NEDİR?
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurunun yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun başka başvurulara da yol açacağını öngörmesi durumunda pilot karar usulüne başvuruyor. Yüksek Mahkeme bir ya da birkaç dosya belirleyerek, benzer başvurulara ilişkin tek bir karar veriyor. Bu kararda; yapısal sorunun ne şekilde çözüleceğine dair ilkelere yer alıyor. İdari mercilerin bu ilkeler çerçevesinde sorunu çözmesi isteniyor. Sorunun verilen sürede çözülmemesi durumunda Yüksek Mahkeme, tüm dosyaları topluca görüşerek, ihlal kararı veriyor.
